In mi libro Interlingua Grammar and Method, io ha includite un capitulo 
con un traduction de partes del introduction al Decameron per Giovanni
Boccaccio.  Pro illustrar isto, que io ha traducite directemente del
italiano (con alcun adjuta de un traduction in anglese) io presenta
parte de iste capitulo.  Le original italian texto esseva in un antique
libro publicate in 1751 pro juventutes.  Isto esseva un libro “Purgate con 
extreme diligentia de tote cosas nocive al bon costume pro uso 
principalmente de modeste juvenes.”

Non le minus le Pestilentia es pro personas con cordes forte.  Io notava 
que il ancora es possibile que un tal pestilentia pote venir a nos hodie, 
e malgrado nostre scientia e preces, nos non essera capace de superar lo.


Le pestilentia del Decameron
per Giovanni Boccaccio	 
traducite per Stanley Mulaik del italiano e le anglese.

Quantecunque vices, graciosissime damas, pensante a me in reguardo a
quanto compassionate vos naturalmente es, io cognosce tante que le
Opera presente, a vostre judicio, habera un grave e inodiose
principio, proque illo es le dolorose recordantia del pestifere
mortalitate que solmente ora ha passate, universalmente damnose a
cata un qui lo videva o alteremente cognosceva, le qual esseva
portate a su fronte. Mais io non vole per isto que in leger isto plus
in avante, vos vos espavente deber passar quasi semper legente inter
suspiros e lacrimas. Iste horride comenciamento essera a vos non
alteremente que al camminantes un montania aspere e ardue a ascender
ultra que es un plano bellissime e delectabile, e le placer derivate
per le ascensores esserea in proportion al difficultate del ascension
e le dismontamento. E assi como le dolor es le extremitate del
allegressa, le miseria es terminate con le gaudio non anticipate. A
iste breve dolor (io dice 'breve' in quanto al poc litteras que illo
contine) il sequera le dulcessa e le placer, le qual io ha promittite
vos in avante, e si io non habeva promittite lo, vos non haberea
anticipate lo. E in le veritate, si io poteva honestemente conducer
vos per alcun altere sentiero a aquello que io desidera que per un
assi aspere sentiero como isto, io haberea volite facer lo; mais
proque il es alteremente impossibile demonstrar como le contos ha
venite a esser contate, io ha essite obligate de necessitate a
scriber lo in iste maniera.
  Io dice assi que il jam faceva mille tres centos quaranta-octo annos
de post le fructifere Incarnation del Filio de Deo quando in le
distinguite citate de Florentia, belle ultra tote altere citates
italian, perveniva le mortifere pestilentia, le qual, per le corpores
superior del celo, o pro nostre actos inique le ira juste de Deo ha
mandate le correction super le mortales, comenciate in le oriente
alquante annos de ante, habente private del vivente un innumerabile
quantitate, sin restar, de un loco in un altere, e continuante se
verso le Occidente, miserabilemente esseva ampliate. E contra aquello
il non valeva alcun sapientia, ni providentia human, per le qual multe
immunditia esseva purgate del citate per officiales cargate super
isto, e cata un infirme esseva interdicte de entrar le citate, e
multe ordines esseva date pro conservar le sanitate, ni ancora humile
supplicationes, non un vice, mais multe, e in processiones ordinate, e
in altere guisas a Deo facite per le devotate personas; quasi in le
principio del primavera del anno in question illo horribilemente
comenciava su dolorose effectos, e in un maniera miraculose a
demonstrar. E il non ha facite como in le Oriente ubi le manifeste
signo del morte inevitabile esseva a quicunque que le sanguine habeva
exitate le naso; mais illo ha nascite in le comenciamento, in mascules
e feminas equalmente, o in le inguine o subto le axilla, certe
tuberes, del quales alcunes cresceva como un pomo commun, alteres
como un ovo, plus o minus, le quales le vulgares nominava gavoccioli
[bubones]. E del duo partes del corpore in un breve spatio de tempore
le jam describite gavoccioli mortifere comenciava extender se
indifferentemente a tote partes del corpore; e de isto tosto se
comenciava le qualitate del dicite infirmitate a permutar in maculas
nigre, o livide, le qual appareva in le bracios o le coxas e in cata
altere parte del corpore.
   E a vices a multes illos esseva grande e a alteres minute, e
disperse. E como le gavoccioli esseva primarimente e ancora es
certissime indices de morte futur, assi esseva isto a cata uno a qui
illo veniva.
  Como un cura de iste infirmitate, ni le consilio de medico ni le
virtute de medicina esseva parente que illo esseva valente o faciente
profito: de facto, o le natura del maladie esseva habente necun cura,
o le ignorantia del medicantes (le numero del qual, ultra le
scientes, deveniva grandissime per feminas e homines, sin haber
jammais alcun doctrina de medicina), non esseva cognoscente le causas
de illo e consequentemente non poteva prescriber le cura; in tote
casos, poco del infirme ha recuperate, al contrario quasi toto in le
tertie die del apparation del superdicite signos, (alcunes plustosto
e alteres minus) e mesmo alcunes sin febre o altere effectos
accidental, moriva.	
   Iste pestilentia esseva de tal fortia major que illo esseva
communicate del infirme al san como face le foco in le vicinitate de
alcun cosas sic o oleose. E plus habeva advantiate le mal, que non
solmente le parlar e le esser in le vicinitate del infirme dava al
san le infirmitate o le morte commun; mais ancora toccar le
vestimentos o qualcunque altere cosa que le infirme ha toccate o
usate, pareva transportar le pestilentia al toccator. Un cosa
meraviliose es a audir lo que io debe dicer: si io e alteres non ha
vidite lo con nostre proprie oculos, io non osarea creder lo (si non
scriber super illo), il non importa como veritabile un persona de que
io poteva haber audite lo. Io dice que de tante efficacia esseva le
qualitate de iste pestilentia describite aqui in communicar se de un
a un altere, que non solmente ha illo passate de un homine a un
altere homine, mais in plus, illo ha passate per le vestimentos de un
homine infirme o morte a animales qui ha devenite contaminate per le
maladia, e in un breve spatio (de tempore) ha morite. Mi oculos, como
io ha dicite previemente, ha experientiate un tal cosa un die: quando
le vetule pannellos de un povre homine qui ha morite de iste
infirmitate esseva jectate in le strata public, duo porcos los
trovava, e secundo lor costume, primo con lor musos alora con lor
dentes, ha prendite le pannellos e ha succutite los aqui e la; e in
un poc tempore depois alcun convulsiones, ambe porcos ha cadite morte
super le pannellos, como si illes habeva essite invenenate. 
  De tal cosas e alteres similar o pejor, ha nascite diverse pavores e
immaginationes in aquelles qui remaneva vive, que quasi toto tirava
un fin assi cruel; isto esseva a evitar e fugir del infirme e lor
possessiones, e faciente assi, cata un credeva acquirer su proprie
salute. Il habeva alcunes le qual avisava que le viver moderatemente
e le guardar de omne superfluitate habeva multo assi a resister cosas
accidente: e illes faceva lor partitas de amicos a viver separatemente
de tote alteres. E in aquelle casas illes se recolligeva e se
includeva serrate, ubi il habeva necuno infirme, e ubi on poteva
viver melior, e mangiar delicatissime nutrimentos, usante
temperatemente le optime vinos, e fugiente tote luxurias, sin lassar
se parlar a alcuno o voler ascoltar de novas del morte e infirme
foras; iste gentes viveva con musica e con aquelle placeres que illes
poteva haber. 
  Alteres tractava de opinion contrari: illes affirmava que biber
excessivemente, gaudiar se de vita, ir cantante e celebrante,
satisfacente se in tote manieras le cosas del appetito que illes
poteva, ridente e facente legier de toto que occurreva esserea le
medicina certissime a tante mal; assi illes practicava lo que illes
credeva per ir die e nocte de un taverna a un altere, bibente in
excesso, e sin mesura: e illes sovente celebrava in casas private,
facente toto que placerea o amusar les le plus. Isto illes poteva
facer facilemente proque tote le mundo sentiva que illes esseva
condemnate a morir e, como un resultato habeva abandonate su
proprietate, tal que le majoritate del casas habeva devenite
proprietate in commun, e alcun extraniero qui veniva a illos los
usava como si ille esseva le ver proprietario. In addition a iste
comportamento bestial, illes semper ha essite capace de evitar le
infirme. E in iste grande affliction e miseria in nostre citate le
autoritate reverite del leges, e divine e human, habeva cadite e
quasi totemente disapparite, pois, como altere homines, le ministros
e executores del leges esseva o morte o infirme o sin adjuta, que il
esseva impossibile pro illes facer alque; pro iste cosas cata uno
esseva libere facer lo que ille voleva.
  Multe alteros ha adoptate un via medie inter aquellos date super in
alto, un via medie non restringente se in le nutrimento o biberages
como le prime, ni essente indulgente con le biber e in le altere
dissolutiones del secunde; mais plus tosto illes ha satisfacite lor
apetitos a un grado moderate. E sin includer se, illes vadeva foras,
portante in lor manos certe flores e herbas de odor dulce, o diverse
manieras de species; e illes ponerea iste cosas spissemente a lor
nasos, estimante que tal odores esseva un cosa optime pro confortar
le cerebro, proque tote le aere pareva infectate con le fetidessa del
corpores morte, le infirmitate, e le medicinas.
  Alcunes esseva de un sentimento plus cruel (ben que, pot'esser plus
secur), dicente que necun medicina esseva melior contra le
pestilentia, que fugir de ante illo. E de iste argumento, non
preoccupante se con alcun cosa, si non se mesme, feminas e homines ha
date abandono a lor citate, lor proprie casas, lor locos, lor
parentes, e lor cosas, e ha cercate altere locos, al minus in le
contato circa lor citate: il esseva como si le ira de Deo a punir le
iniquitate del homines con aquelle pestilentia non procedeva ubi
illes esseva, mais illo solmente intendeva opprimer le unes trovate
dentro le muros del citate; illes avisava que necun personas, in
aquelle (citate) debe remaner, e le ora ultime (del citate) habeva
venite foras.
   E non toto habente iste si-nominate varie opiniones ha morite, ni
ha toto escappate. Al contrario, multe de illes deveniva infirme in
tote partes, e proque, quando san, illes habeva date le exemplo a
alteros de abandonar le infirme, alteros faceva le mesme, e illes
esseva abandonate per toto, e illes langueva. Lassa nos dicer que un
cititano evitava un altero, e quasi necun vicino attendeva a un
altero, e parentes rarmente o non jammais visitava le un le altere;
illes remaneva longitan aparte. Il esseva, si, que iste tribulation
habeva facite entrar tante espavento in le pectores del homines e
feminas, que le un fratre abandonava le altere, e le oncle su nepote,
e le soror su fratre, e mesmo pejor, le sposa su sposo; e mesmo plus
pejor, le patre e le matre non suffereva de visitar e de servir lor
filios.
   Assi pro le inestimabile multitudine, e mascules e feminas, qui
esseva infirme, il remaneva necun appoio altere que le caritate de
amicos (e de istos il esseva poc) o le avaritia de servientes, le
qual demandava grande salarias e dava poc servicio, e mesmo istos
esseva rar; e aquelles esseva homines e feminas de poc intelligentia
e non usate a tal servicio, le quales faceva necun altere que dar
cosas al infirme quando illes los demandava, o reguardar les quando
illes moriva. E in iste servicio illes equalmente ha devenite infirme
e morite.
   E proque le infirme esseva abandonate per lor vicinos, per lor
parentes, e lor amicos e haber poc servientes, un practica, de que
previemente quasi nihil jammais esseva alque audite, ha disveloppate
que se disseminava per le citate: quando un femina deveniva infirme,
il non importava quante charmante, o belle o gentil, illa non se
preoccupava de haber un homine serviente (il non importava quanto
juvene o vetere ille esseva) e habeva necun vergonia in revelar alcun
parte de su corpore a ille, in le maniera que previemente illa haberea
facite solmente a un femina, si  le necessitate de su infirmitate lo
requireva. Iste practica esseva in le dies post le pestilentia le
causa de moral plus laxe in le feminas qui ha supervivite le
infirmitate.
E ultra isto il non haberea sequite le morte de multe, si per
aventura illes ha habite le adjuta recuperar. Inter le defecto de
servientes opportune que le  infirmes non poteva haber, e le fortia
del pestilentia mesme, tanto multe del citate ha morite in le citate,
die e nocte, que il esseva incredibile solmente audir lo describite,
non a dicer, vider lo. Assi quasi de necessitate cosas contrari al
prime costumes del citate nasceva in illes qui remaneva.
Il esseva le costume (si como illo es ancora hodie) que le feminin
parentes e vicinos reunir se in le casa del morte con aquellas qui
appertineva a ille; e del altere parte, al fronte del casa del morte,
su parentes mascule reunirea se con su vicinos mascule e altere
cititanos, e secundo le qualitate del homine morte, le clericato
veniva, e ille esseva portate super le humeros de su pares con pompa
funeral de candelas e cantos al ecclesia electe per ille ante le
morte. Iste cosa quasi cessava plus o minus pois que le ferocitate
del pestilentia ha comenciate e altere nove costumes ha supervenite
in lor loco. E non solmente habeva le gentes morite sin haber alcun
feminas circa illes, mais il habeva multe qui transpassava de iste
vita sin testimonio de toto, e pochissime habeva con illes le
planctos pietose e le lacrimas amorose de lor parentes: al contrario,
in loco de aquello, le majoritate de illes esseva  in un altere loco
ridente, dicente jocos, e festeante sociabilemente; le feminas in
grande parte postponeva le feminin pietate pro haber un optime
appreciation de lor salute. E multe poc esseva le corpores que esseva
accompaniate con dece o dece-duo de lor vicinos al ecclesia,
certemente non con le honorabile e car cititanos, mais con
excavatores de tumbas del classe inferior nominate becchini, le qual
faceva iste servicio pro un precio. Illes entrarea sin esser notate e
prenderea le feretro, e portarea lo con passos hastive non al ecclesia
que le morte habeva electe ante su morte, mais al ecclesia le plus
vicin, de retro que sequeva quatro o sex clericos con solmente poc
candelas o sin alcunos de toto. Con le adjuta de iste becchini, le
clericos, sin fatigar se in un troppo longe e solemne officio,
mitterea plus tosto le feretro in qualcunque sepulchro disoccupate
trovate....


--
Pro leger le archivos e pro modificar o cancellar le subscription:
http://listserv.icors.org/archives/interlng.html