===========================================================
ATTALIA - III
LE GRANDE STRATEGIA DEL INTERLINGUA
"Le Manifesto de Attalia/Antalya"
Un vision per Allan Kiviaho
1997 Maio 01
===========================================================
Anglese conquirera inevitabilemente le tote mundo como le
lingua auxiliar, illo devenira le lingua franca del era
moderne. Le Interret accelerar isto processo.
Quando le hegemonia absolute de anglese essera establite,
necuno altere lingua natural pote evincer lo ex illo
position in un longe tempore, ante que forsan un altere
nation (que le Statos Unite) attinge un grande
superioritate in campos de technologia e economia. China?
In iste processo un lingua artificial o semiartificial,
como Interlingua, non ha occasion in un breve curso, salvo
per un miraculo, e.g. que le Union Europee serea decider,
que Interlingua es un lingua official del Union Europee.
Etiam in iste caso il prenderea un bastante longe tempore,
ante que Interlingua poterea esser introducite e inseniate
al grande massas de gentes in le paises de Europa. Ben que,
forsan il poterea esser sufficiente, que in le principio
solmente le "validatores" in le Union Europee serea esser
capace de parlar e scriber in Interlingua.
Post anglese ha vincite le battalia pro hegemonia lingual
in le mundo (practicalmente il ha jam occurrite), de
interlinguistas debe initiar un "lucta guerrilla" pro
position del altere lingua auxiliar del mundo. "Un longe
marcha" (a la Mao Tse Tung) attende nos ...
Iste "lucta guerrilla" non es subversive ma si public como
possibile. Le scopo del interlingualismo non debe esser le
"destruction" o le reimpleciante del anglese (Nos non debe
esser Don Quijotes). Le scopo del interlingualismo debe esser a facer
Interlingua como lingua PARALLEL con anglese,
un alternativa.
Que possibilitates ha Interlingua?
----------------------------------
Grande! Il non ha significantia que le numero del
interlinguistas es hodie bastante parve. Omne movimentos,
que ha conquirite le mundo o grande paises, ha essite
initiate per un individo o un pauc gruppo de gentes con
animas ardente. Como christianismo, islam, communismo,
fascismo.
Le grande alliato del Interlingua es le lingua anglese
ipse. Como un systema lingual anglese es un disastro
grande. Non tanto le grammatica, sed le phonetica e
orthographia. Le orthographia anglese es plus cacographia
que orthographia. Le angloparlante paises es forsan le sol
paises in le mundo, ubi special "spelling contests" es
necessari. Como poterea anglese esser un ponte inter le
varie paises de Europa quando omne nomine debe dar littera
per littera ("Would you please spell it?" es un demanda
normal facite per un anglese o americano quando illes
discute con un europee continental). Anglese ha totalmente
dicite "a deo" (Goodbye) a omne linguas que forma le base
de anglese: Anglo-saxon, latino, francese, normane, le
linguas celtic etc. Il es triste de leger hic in Turchia
in le libro "Landscapes of Turkey around Antalya", como le
belle turc nomines debe esser pronunciate (maltractate) in anglese.
E.g.:
Du"zlerchami Milli Park - Deuzler Chamuh Meellee Park *
Finike - Fee-nee-kee
Tahtali Da - Tah-taluh Daah
Ulupinar - Oo-loopeenar
Yoruk Parki - Yoh-ruhka Parkuh **
* u" = u umlaut
** 'Parkuh' proque i es sin puncto e pronunciate como
ui in building.
No, gentlemen, no! Io non debe consider anglese como un
lingua seriose, illo es un burla gigantic ...
A pena in ulle altere lingua europee tal special
instructiones phonetic es necessari.
Finnese e
latino (quasi) Anglese
---------------- ----------------------------------------
a aa (far), ei, a" (and), o" (a) etc.
are aa (are), eo" (software)
e e (threat), ii (keen), o" (perhaps) etc.
ea e (threat), ei (steak), ii (weak)
i i (England), ai (I), i (knit) etc.
k nulle (knit = nit)
o o (boss), ou (phone), i (women) etc.
ough af (tough), ou (doughnut)
u u (put), a (but), yu (duke) etc.
Un grave degeneration, io deberea dicer, ben que sin
dubita le angloparlante nationes deberea vider lo como undisveloppamento
grande .
Io es convincite, que nihil del grande paises de Europa,
que Germania, Francia, Italia, Espania non jammais
accepterea anglese como le lingua dominante del Union
Europee, ben que in certe pauc paises, como Finlandia, le
clar majoritate del populo studia anglese como su prime
lingua estranie.
Il es in Europa solmente duo paises, ubique on parla anglese como lingua
maternal, Grande Britannia e Eire. Le
altere grande gruppos linguistic europee son:
1. le germanic
2. le romance
3. le slavic (slavonic)
Additionalmente il existe alicun separate parve gruppos e
linguas, como
- le fennougric (finnese, estonian, hungarian e alicun
parve linguas in Russia)
- latvian
- lithuanian
- grec
- turc (non multo pauc ...)
- shqipetarian (albanese)
- alicun celtic linguas
Le plus de nationes europee a pena vole que e.g. germano o
francese devenirea un singule lingua commun. E russe es
impossibile pro occasiones historic e su alphabeto
cyrillic.
Ma omne nationes, excepto forsan le angloparlante, es ben
disposite de acceptar latino como lingua auxiliar. Etiam le
Europa orthodoxe. Ma le grammatico del latino classic es
terribilimente complicate e latino sona un pauc troppo
archaic.
Ma Interlingua es un lingua ideal como un lingua auxiliar
pro le omne Europa, excepte Grande Britannia e Eire. Le
nationes ibero-american esserea natural membros del nova
Imperium Romanum. Forsan etiam Quebec. Possibilimente le
altere nationes in le mundo remanerea in le gruppo anglese.
Ma il non es impossibile, que e.g. China e Japon preferea
Interlingua pro anglese, proque los nationes non ama le
hegemonia del Statos Unite.
Assi, in Europa omne gentes deberea studiar
(1) Lor linguas maternal (alicun paises, como Finlandia,
Belgio e Helvetia ha plus como un linguas official)
(2) Interlingua
(3) Anglese
Amicos! Ben que vos ha justo legite "un declaration de
guerra contra le lingua anglese", isto non era un
declaration de guerra contra le britones o americanos.
Il existe un quinte colonna in le Statos Unite, le
americanos joca (e ha jocate) un rolo decisive in le disveloppamento del
Interlingua.
Mi filia e filio ha essite in un schola american (In
Helvetia). Nostre filia Pia Maria es un inseniante de anglese (e
francese) como su quasimarito, e nostre filio Jani Markus ha un accento
de Kansas City, proque su plus bon amico in Helvetia era un puero ab
Kansas. Un del
plus bone amicos de mie es un professor de anglese
(pensionate) in Chicago.
Io ipse lege constantemente libros anglese e american e io ha facite un
campania pro anglese contra finnese como le lingua principal in
management del computatores in nostre
corporation.
Ma, totevia:
Vive Interlingua!
Interlingua vincera!
Victoria o morte!
Allan Kiviaho
Finlandia (scripte in Attalia/Antalya, Turchia)
[log in to unmask]
|
