Allegra, Stan!
Tu mentiona...
> ... e del altere latere ille [Dr. Gode]
>insiste de novo que a causa de isto il non pote haber
>un Academia que determina arbitrarimente pro un
>certe gruppo parve lo que es usage correcte - facente
>le lingua non le proprietate del milliones de
>parlantes del linguas a base mais del parve societate -
Nos defacto ha un "Academia pro Interlingua" in America
nunc. Recentemente establite e que nunc habera su stranamento
le 15 de Martio de iste anno. Ma le scopo del Academia pro
Interlingua in America non es le mesme que tu mentiona in
alto pro un tal Academia como le Academie Franc,aise. Plus
de isto hic infra...
E tu dice anque in tu message:
>[...] Un Commission non es un judicio, solmente le advocato
>qui presenta le argumentos. Le judicio es cata homine rational
>e educate. Isto es le sol maniera in que nos pote evitar le
>esperantismo implicite in un Academia de Interlingua que
>face determinationes arbitrari. E un tal Commission
>debe considerar rationamento pro principios supplementari
>in le casos de particulas ubi il ha necun prototypos basate
>super tres variantes. Ubi il ha clar prototypos basate super
>tres variantes, le solution es clar e il ha necun argumento pro
>non usar los. Le problemas es in le particulas sin tres variantes
>inter le tres linguas romance al base de interlingua.
Secun Dr. Gode in le message que io inviava previemente
al Interlng, ille voleva vider un entitate pro le guida del
decissiones a un standard basic del uso de Interlingua pro
publicationes official. Ma un libertate personal pro individuos
que vole usar, practicar, e mesmo experimentar con Interlingua.
Isto afforda multo progresso in quanto al estabilitate del lingua
guarantisante un base solide, ben que manteniente le porta aperte
pro le uso natural del lingua per usatores que se expressa in su
proprie forma individual e que simila le processo progressive
del lingua natural e vivente.
E tu termina tu message assi:
>Si Interlingua deveni un parve societate con su proprie
>normas, illo va perdir qualcunque interesse de linguistas
>generalmente. Nos debe retener le spirito scientific e
>rational que recognosce le provisionalitate de cognoscimento
>e scientia.
>Stan Mulaik
Como tu potera leger hic infra, Stan [e alteres interessate],
le tradition historic del Academia pro Interlingua del dies
de Dr. Giuseppe Peano es multo differente del idea que tu
mentiona, "un parve societate con su proprie normas". No,
mais que le Academia esseva un foro public pro le adjuta
del promotion e le expression de su Socios o Membros.
Il es in le spirito del vetule "Academia" de Peano que nos
constata le scopo e le involvimento del nove "Academia
pro Interlingua" (mais le Interlingua de IALA iste vice).
Hic io invia alcun excerptos de varie documentos que
exemplificara multo melior que mi explicationes.
Illos illustrara le hereditage historic del "Academia pro
Interlingua", le scopo del "Academia" e le involvimento
de su "Socios", etiam qui e como esseva le fundator de ille
Academia, ille mathematico gentil G. Peano, e como esseva
involvite Prof. E. de Wahl in le Academia. Tam ben como
le pensatas de R. Berger in quanto al similaritate importante
del vetule Interlingua de Peano al nove Interlingua de IALA.
Sincermente e con reguardos amical,
Jay B.
V^V^V^V^V
De INTERLINGUA/PRIMO LIBRO
Per: G. Peano, Presidente del Academia pro Interlingua
(del version imprimite in 1931)
Nostro Academia es libero ad omne opinione.
Nos habe gustu differente, proveniente ab diversitate
de patria, de studio, de occupatione. Si post studio
et discussiones, socios non es concorde super ullo
propositione, hoc significa que es quaestione de
gustu, de que non es disputando; aut que
quaestione non es satis maturo, et debe es
translato ad tempore meliore. In omne casu es
bene que deliberationes de Academia contine non
solo idea de majoritate, sed et de minoritate sufficiente.
Illos que vol lingua sine variantes, pote seque opinione
de majoritate.
Ecce quale spiritu de tolerante reciproco respectu
regna in Academia, in praeterito es hodie.
Homo vide que Academia limita suo deliberationes
ad punctos super que opiniones de socios es
concorde, que ceterum, es puncto fundamentale.
Via optimo, ut perveni ad concordia etiam super
alio punctos, consiste in libertate pro omne socio
de adopta et experimenta in practica, quod illo
reputa bono et utile ad redde lingua semper plus
perfecto. In isto quaestiones plus quam discussione
in theoria, es utile applicatione in practica, et prof.
Peano repete saepe isto monito, et semper invita
qui fac aliquo propositione, ut simil da exemplos ex
quales resulta necessitate aut utilitate de propositione
ipso.
Socios tracta de omne quaestione relativo ad lingua auxiliare -
vocabulario, orthographia, grammatica - et discussiones,
non obstante omne diversitate de opinione, es semper
quale debe es omne discussione scientifico: id es, libero,
sed sereno et elevato, cum spiritu de maximo tolerantia
et de pleno reciproco respectu.
Quale exemplo ad plure critico de hodie, que crede de
adjuva systema que illos praefer cum offende alios.
V^V^V^V^V^V^V
De Discussiones de Interlingua per A. Gode
"In 1909, majoritate de socios de Academia adopta
orthographia de thema latino. Tunc lectore pote interpreta vocabulo
dubio com auxilio de vocabulario latino ad usu de schola. Vocabulario
proprio de Interlingua non es necessario, sed multo utile, pro
distingue latino internationale ab latino mortuo."
V^V^V^V^V^V^V^
LE LATINO SINE FLEXIONE
--Articulo de Ric Berger
Durante que Julius Lott, un homine del populo, partiva del linguas vivente,
un altere cercator, circa in 1900, un scientista, Giuseppe Peano, professor
de mathematica in le universitate de Torino, construevan systema
naturaliste basate sur le latino.
Supprimente, in latino, le grammatica, le flexiones, e mesmo le marca del
plural quando illo non es indispensabile al intelligentia del texto, Peano
obteneva un sorta de latino simplificate cognite sub le nomine de
Interlingua (prime edition!), o *Latino sine flexione* (LSF).
Ecce un specimen, scribite per Peano ipse:
"Post philosophos Descartes, Leibniz, etc., in 1879 veni Volapuek,
lingua multo plus facile quam omne lingua naturale, et que obtine magno
diffusione. Tunc surge multitudine de novo L.I., semper meliore, et
resulta: existe magno vocabulario commune ad linguas de Europa;
grammatica pote es pauco o nihil. Volapuekistas in congresso de 1887
funda Academia, que seque et promove progressu. In 1909 me propone
nomine Interlingua pro lingua de Academia: nullo systema de L.I. usque
illo tempore habe nomine Interlingua, et Academia approba in 1910. In
idem anno Accademia redde libero ingressu ad fautores de omne systema.
Libertate, necessario in scientia, produce concordia, non confusione".
Il non existe un LSF con un Fundamento inviolabile, como in Esperanto. Post
haber date alcun directivas, Peano lassa su discipulos simplificar Latino,
cata uno a su guisa. Iste directivas son:
(1) Adoptar omne parolas commun al septe linguas principal de Europa, e
omne parola latin habente un derivato in anglese.
(2) Adoptar le orthographia original pro le parolas latin: in, non, decem,
rosa, anno, dente, die, novo, ama, habe, scribe, audi, etc.
(3) Nulla derivation inter nomines, adjectivos e verbos.
"Le Latino sine flexione de Peano", scribe prof. Bohin, director del
schola moderne de Strasbourg, "esserea un solution excellente si le
lingua latin poterea adaptar se perfectemente al vita contemporanee.
Ora, le philologos insenia nos que le tertio circa del parolas latin ha
cessate de viver in le linguas moderne, e que, de un altere parte,
milles de parolas international ha essite create e trahite de altere
linguas (ex. Algebra, alcohol, cigarro, tabaco, club, gas, cafe, etc.).
In ultra, le absentia del articulo in latino pare esser un defecto satis
grave, nam le introduction del articulo in un lingua moderne era
precisemente un consequentia del cadita del flexiones. Il dunque
semblarea que le latino sine flexione deberea logicamente posseder
un articulo. Ma illo face sin lo, e iste facto rende le comprension
plus difficile al cerebros del XX seculo".
Peano e su discipulos rendeva grande servicios al interlinguistica e
establiente patientemente le inventario del vocabulos greco-latin passate
in le linguas moderne. Veniente post le prime essayos de Liptat e Lott,
iste obra permiteva a altere cercatoires de construer systemas coherente,
basate sur le naturalitate.
In 1907, Peano era invitate per un altere mathematico, Couturat, de Paris,
a partecipar al labores del delegation, ma le tendentia de Couturat a
contentar se per un Esperanto ameliorate non placeva a Peano qui era
partisano de un lingua naturaliste, excludente omne fabrication, o
deformation del parolas natural.
Presto poste le prime contactos con le Delegation troppo infeudate al
semi-artificialitate, Peano reveniva a su idea favorite: le latino
simplificate, disembarassate de su flexiones, includite le marca del
plural, Latino que ille nominava Interlingua, o anque Latino sine flexione
(plus exactemente: sin su flexiones).
Iste lingua habeva, durante longe, organos, ma le ultime guerra e le
apparition del lingua de IALA reduceva a quasi nihil su activitate.
Duo linguas simile
Sin dubita on demandara: Proque dunque IALA dava a su lingua, in 1947 le
mesme nomine jam seligite per Peano pro su projecto?
In realitate, le nomine Interlingua era, pro comenciar, un simple nomine
commun sia in le lingua de Peano, sia in iste de IALA, nam in le duo
linguas un *interlingua* es un lingua international. Ma rapidemente le
nomine deveniva un nomine proprie commode. Proque le lingua de Peano habeva
un altere nomine, illo es Latino sine Flexione, le termino era applicate
pauc a pauc exclusivemente al lingua de IALA.
Comparation
Pro permitter un comparation inter le duo linguas, nos da le texto scribite
per un Hungaro, in un brochure nominate "Versus Interlinguistica", i.e.
Szilagyi, in 1931:
"18. De puncto de vista de sociologia, es observando, quod vita in gruppos
interlinguista paesenta exemplos classico pro studio de gruppos organizato.
Hic nos vol da aliquo indicationes ad isto thema. Volapuek, adhaerentes de
que forma uno secta satis fanatico, debe peri pro persona nimis severo de
suo ductore. Charactere de elemente patre de suo auctore, redde possibile
pro Esperanto de supervive uno 'reformatione' (de Ido); et isto ultimo
praesenta imagine characteristico de omne reformatione concepto secundum
schema de surrectione contra patre. Caeterum, apud Esperanto nos pote
seque, in modo optimo, analogia de movemento religioso; et observa etiam
genesi de rituale, cerimoniale, et, usque certu gradu, de mytho. Alio
systema de Interlingua, etsi ptrovisto per perfecto motivatione
rationalistico, debe peri pro impaternale persona ducente, et pro
particularitate de ultra-individualistico adherentes, qui non pote
identifica-se, in modo sufficiente, cum ductore".
E nunc nos da le traduction de iste texto in le Interlingua de IALA:
"Del puncto de vista del Sociologia, es a observar que le vita in un gruppo
interlinguiste presenta exemplos classic pro le studio de gruppos
organisate. Hic nos vole dar alicun indicationes a iste thema. Volapuek, le
adherentes del qual forma un secta satis fanatic debe perir pro le persona
troppo sever de su ductor. Le character de clemente patre de su autor rende
possibile pro Esperanto de superviver un 'reforma'; e iste ultime presenta
imagines characteristic de omne reformationes, concipite secundo schemas de
insurrection contra le patre. Cetero, apud Esperanto, nos pote sequer
optimemente le analogia con un movimento religiose; e on observa etiam le
genese de un ritual, ceremonial e, usque a un certe grado, de mytho. Altere
systemas de Interlingua, benque proviste de perfecte motivationes
rationalistic, debe perir a causa del impaternal persona ducente, e pro
particularitate de ultra-individualistic adherentes qui non pote
identificar se in modo sufficiente, con le ductor".
On pote vider que le parolas se succede quasi identic in le duo linguas. Le
sol differentia jace in le final del adjectivo, que es -o in LSF e -e in
Interlingua de 1951. E anque in LSF in le absentia del articulo. E-ione in
vice de -ion.
V^V^V^V^V^V^
Vocabulario et orthographia de interlingua
(- KOSMOGLOTT - JURNAL SCIENTIC
INDEPENDENT DE LINGUE INTERNATIONAL
REDACTET IN LINGUE OCCIDENTAL
ORGAN DEL SOCIETE' KOSMOGLOTT
-E DE ACADEMIA PRO INTERLINGUA-)
Kosmoglott esset un jurnal por tot li interlinguistes. E li autor de
alcun articules esset dr. G. PEANO.
V^V^V^V^V^V
In le Kosmoglott de novembre 1923:
ACADEMIA PRO INTERLINGUA
Volapu"k -- Mu'nchen 1887 -- Paris 1887-1892 -- Petrograd 1893-1898
New York 1898 - 1908 -- Toronto 1909 -- Interlingua.
Presidente: G. Peano, Prof. in Universitate de Torino,
Cavoretto-Torino.
Thesaurario: Ing. G. Canesi, Via Costigliole 1. Torino 5.
Vice-Thesaurario: E. de Wahl, Nikitinstrad 10, Reval (Estonia).
(Nota que E. de Wahl esseva nominate como le
Vice-Thesauriario del Academia pro Interlingua)
V^V^V^V^V^V^V
Le vita de Professor Giuseppe Peano.
In re su vita, Sr. Ramstedt de Helsinki publicava in Cosmoglotta de 1932 le
sequente precisationes:
"Ille nasceva in 1858, studiava in le universitate de Torino e recipeva le
titulo de doctor in mathematica in 1880, era nominate professor in le
Academia de Artilleria in 1887, e professor in le universitate de Torino in
1890. Prof. Peano era un del plus celebre mathematicos de su tempore,
venerate in tote le mundo scientific, autor de docte obras e membro de
multe societates scientific. Habente scribite su prime obra in Latino, ille
constatava le difficultate de usar le lingua classic in le scientia
moderne, e in 1903 ille publicava coragiosemente in su 'Revista de
Mathematica' un projecto de Latino simplificate nominate Latino Sine
Flexione per le qual ille rendeva su nomine inoblidabile in le historia del
interlinguistica. In 1915, prof. Peano publicava su 'Vocabulario commune ad
Latino-italiano-francese, anglese-german'. 32 paginas, 650 columnas, un
obra grandiose, 14000 vocabulos international es explicate concernente
signification e origine, con derivatos in 5-10 linguas europee".
V^V^V^V^V^V^V^
in Kosmoglott 1922
Noi recive li trist information, que li conosset mathematico e
interlinguist, professor Giuseppe Peano, ne es plu inter li viventes.
Il morit subitmen li 20-m april [1932] e su sepultura eventet li 22-m
april hoannu, con solmen participation de collegos e studentes del
universita' de Torino, u il hat esset professor de calcul
infinitesimal. Il esset nascet in Cuneo in 1858, studiat in li
universita' de Torino e recivet ta li titul de doctor de mathematica
in 1880, esset nominat professor in li Academie de Artillerie in 1887
e professor in li universita' de Torino in 1890.
Prof. Peano esset un del maxim celebri mathematicos de su tempore,
venerat in li tot scientific munde, autor de doct ovres e membre de
mult scientific societe's. Hante scrit su unesim ovres in Latin, il
constatat li desfacilita' usar li classic lingue in li modern
scientie, e in 1903 il publicat corageosmen in su "Revista de
Mathematica" un project de simplificat Latin, nominat Latino sine
Flexione, per quel il fat su nomine inobliviabil in li historie del
interlinguistica. In 1908 Academia pro Interlingua nominat le socio e
presidente del Academia, e ti function il occupat till su recent
morte. In 1915 prof. Peano publicat su "Vocabulario commune" ad
latin0-italiano-francais-english-deutsch", XXXII pag. e 650 colones,
un grandios ovre, quel sol vell har meritet immortal fame al autor.
14000 vocabules international es explicat concernent signification e
origine, con derivates in 5-10 lingues Europan.
Prof. Peano esset li central person del Academia pro Interlingua, ne
solmen pro su officie, ma pro su ampli conossenties linguistic e su
admirabil personal qualita's, quo causat que multes con fierita'
nominat se su discipules e omnes admirat e venerat le pro su
tolerantie e perseverantie por li ide' interlinguistic. E in li
discussiones il nequande perdit su dignita' e su urbanita' -- un cos
tre rar inter interlinguistes. Durant du decennies su ide'es ha esset
dominant inter li membres del Academia pro Interlingua, quel nu ha
perdit su ductor e maestro. Ma anc li tot interlinguistica ha perdit
un de su grand personalita's e nor commun ide' un de su nobil
pioneros. -- A.Z.R.
--
[log in to unmask]
L(©¿©)K!
http://adam.cheshire.net/~jjbowks
|
