Harleigh Kyson ha scripte:
>Subject: Un exemplo del jargon academic del sociologo
>Talcott Parsons in anglese e interlingua
>
>Como un exercitio de manipulation syntactic, le jargon
>academic pote esser hilaremente amusante.
>Informaticos mesme ha scribite logiciel que genera un
>imitation de illo que pare completemente authentic (in
>altere parolas, producite per academicos vivente).
>
>Ante unes annos io mesme scribeva un programma
>informatic in BASIC que usava listas de parolas e
>phrases in patronos syntactic assatis complicate,
>inter le quales le logiciel, con cata uso, seligeva e
>imprimeva un selection inconscientemente con un
>generator de numeros aleatori, producente imitationes
>de un ben cognoscite tipo de poesia moderne multo
>difficile de interpretar.
Isto es similar al programma in BASIC de ELIZA, le
psychotherapista nondirective, qui responde a certe
parolas e phrases de tu, le patiente, con phrases
selectionate a hazardo. Io es certe que tu pote crear
alcun nonsenso con le apparentia de profunditate in iste
maniera.
Io crede que le scientia del information habeva un
similar idea que on pote generar paragraphos de texto
que resimila un texto in un lingua natural per
introducer certe constrictiones super le maniera in
que le litteras es permittite a sequer alteres con
un certe probabilitate. Mais le procedura de generar
le texto es in parte a hazardo.
>
>Ecce un exemplo de jargon sociologic per le academico
>Talcott Parsons (ex "Social Sciences as Sorcery" per
>Stanislav Andreski, New York, Saint Martin's Press,
>c1972, p. 62):
>
>(Nota: Io ha usate litteras majuscule in vice del
>litteras italic/cursive in le texto original.)
>
>ANGLESE: The present analysis differs significantly
>from most evolutionary theories in that the
>developmental dimension I have used is fully
>compatible with the idea that there is considerable
>variability and branching among lines of evolution.
[deletion]
>---
>
>INTERLINGUA: Le analyse presente differe
>significantemente del major parte del theorias
>evolutionari proque le division developmental que io
>ha usate es plenamente compatibile con le idea que il
>ha un variabilitate e brancamento inter le lineas de
>evolution.
[deletion]
Io es curiose. Proque ha tu usate le parola 'division'
in loco de 'dimension' in traducer le parola 'dimension'
del anglese?
>
>Nota: Tristemente, mesmo linguistas academic (qui,
>inter omne academicos, debe saper exprimer se de un
>maniera clar e elegante) sovente scribe in un jargon
>academic impenetrabile.
>
>In le scientias physic e biologic, il es facile
>verificar o falsificar hypotheses e theorias per
>experimentos que omne physicos, chimicos, e biologos
>pote repeter, ma in le humanitates e le scientias
>social tal verification es sovente impossibile.
>
>Iste circumstantia permitte, inter iste tipo de
>academicos, le production e publication de multe
>linguage difficile o impossibile de penetrar que
>sovente se confunde con le profunditate. Multes crede
>que Jacques Derrida construeva omne su carriera
>academic sur le production de iste tipo de prosa
>hypnotic ma generalmente vacue.
>
>Forsan in altere contributiones a iste foro, io
>presentara summarios del pensamento de Stanislav
>Andreski.
Io debe leger aquelle libro! Nonobstante, ben que io
non es un sociologo e non sape ben le theorias de
Talcott Parsons, io vole notar que le specie de
pensamento que ille illustra es characteristic de
scientias in lor stadios primitive. Il ha multe
activitate in formular conceptos con varie metaphoras,
como, p.e., le currente idea que le cerebro es como un
computator. Iste metaphoras da un structura con que
a pensar de un phenomeno, mais illos require additional
constrictiones, possibilemente basate super certe
observationes, pro generar theorias que es capace
del disconfirmation in generalizationes a additional
observationes.
Freud ha formulate un theoria que es difficile
'falsificar' e isto es un major critica de illo.
Mais un similar accusation es directe al theoria
del evolution (e a un puncto le philosopho del
scientia, Karl Popper, ha facite un tal accusation).
Per implication, Popper habeva suggerite que le
theoria de evolution non es un theoria scientific.
E ille ha facite similar accusationes verso Freud,
un co-viennese, e verso le si-nominate theoria
'scientific' de Karl Marx del societate e le economia.
Mi campo professional hodie es le modellos de
causation. Lo que io ha discoperite es que le
grande majoritate de modellos in le scientias
es hypodeterminate a base, que on debe introducer
varie constrictiones in fixar certe parametros
in le modellos a priori a certe valutas, pro facer
los applicabile a datos.
Nos ha un expression "minimalmente identificate" que
significa que in le modello il ha sufficiente
constrictiones a facer possibile le estimation de certe
indeterminate parameteros in le modello, usante le datos e
le constrictiones.
Tal modellos va reproducer le datos perfectemente, proque
illos ha tante parametros incognoscite como le elementos
del datos con que a determinar los. Isto es le situation in
algebra unde on ha tante equationes como incognoscite
parametros, e on pote solver pro tote le parametros
usante le constrictiones in le equationes. Mais tal modellos
es inutile pro probar un theoria o le veritate del
modello, proque il es impossibile mathematicamente
pro tal modellos a faller conformar se al datos
perfectemente. Quando il non ha un possibilitate logic
de un fallimento de conformitate al datos, il non
ha un proba del modello.
Minimalmente identificate modellos non es unic. On
pote construer incontabile numeros de modellos pro
le mesme datos que es minimalmente identificate. Cata
scientista pote haber un differente modello minimalmente
identificate. Tal modellos pote representar subjectivismos
in loco de modellos que es objective representationes de
natura. Le theorias de Freud e de Marx es de iste typo.
Le specie de modello que es probabile (confirmabile)
es un que es 'hyperidentificate'. Additional constrictiones
es introducite in le modello. Il ora ha plus equationes
que incognoscite parametros, e il es possibile que alcun
del equationes es inconsistente con alteros a causa del
additional constrictiones. Assi usante differente equationes
on pote derivar plus que un solution pro certe parametros.
Le existentia de tal multiple solutiones suggere un
inconsistentia in le equationes. Si on obteni le mesme
valutas (de in limitates probabile), on pensa que le
theoria es consistente con le datos e confirmate.
Usualmente scientistas tracta le inconsistentias como le
resultato de error in le datos, quando su grandor non
excede certe limitates dictate per le theoria del probabilitate.
Mais le idea es isto: Nos ha un situation similar a lo que
le philosopho Kant ha suggerite, que cata theoria scientific
ha in illo certe constrictiones que non es confirmabile
empiricamente, in altere parolas, illos es constrictiones
a priori. Mais insimul con iste constrictiones a priori,
additional constrictiones pote introducer se pro facer le
modellos e theorias probabile (confirmabile).
De unde veni iste constrictiones additional? Illos pote
venir in le forma de parametros derivate de datos observate
previemente al datos que nos ora usa in probar le modello o
theoria.
O illos pote esser un salta de fide que le presente phenomeno
es analogic a un altere phenomenon, e on usa le valores del
parametros de illo in le nove modello. Il non importa de unde
iste parametros veni, si illos non es basate super observar le
currente datos in formular lor valores. Illos es introducite
'a priori' con respecto al datos currente.
Isto es multo facile comprender con modellos mathematic de
datos empiric, unde nos ha quantitates pro le parametros.
Mais in theorias qualitative como le psychoanalyse, le evolution, le
marxismo, il es possibile introducer additional constrictiones
in un certe situation. Le psychoanalysta observa certe themas
in le associationes libere e face predictiones (usante le theoria
del psychoanalyse) super lo que ille va observar in altere
situationes. Isto introduce constrictiones que pote esser
disconfirmate con futur observationes.
Le biologo proba le theorias de evolution per notar certe
phenomenos e usa iste observationes pro generalizar con le
theoria a altere observationes in altere locos.
Per exemplo, on pote notar que un rango de montanias es un
barriera al movimento de certe organismos. A cata latere
del montania il ha specie de organismos que es multo similar,
mais illes non pote interprolificar se. Mais adjacente a iste
species es un altere racia del mesme specie que pote interprolificar
con illo, e iste in torno ha adjacente a illo un altere racia
que ha minus capacitate de interprolificar con le prime racia.
E on passa circa le montanias, e trova distincte racias que pote
interprolificar con illos adjacente a illos. Mais racias que es
non adjacente e opposite per le barriero possibilemente non va
interprolificar se, e al lateres opposite del montanias le
racias es specie distincte e mutualmente infertile.
Le theoria de evolution suggere que cata racia circa le rango
de montanias ha adaptate se a su ambiente local, que produce le
distincte racias per le selection natural. E le montania como
un barriero ha prevenite le racias a lateres opposite a
interprolificar se, fino a quando illes ha selecte differente
genes pro le processos de reproduction, deveniente infertile
mutualmente con membros del altere racia.
Ora, isto non es le proba del theoria de evolution. Illo solmente
usa le theoria de natural selection pro provider un structura pro
explicar iste observationes. Lo que es un proba occurre si nos
ora generaliza iste theoria a altere locationes e altere specie:
Quando nos observa un barriero natural como un montania, un grande
caņon formate per un fluvio, un mar, un grande laco, nos pote
predicer que nos va discoperir specie que ha racias adjacente que
es mutualmente fertile mais infertile con racias separate per
le barriero. E tal phenomenos es discoperite repetitemente in
le biologia.
Isto es le maniera in que theorias con quadraturas a priori
que es inprobabile deveni probabile con le addition de
altere constrictiones producite per certe observationes non usate
in probar le theoria.
Assi si o non un theoria es utile es dependente super si o non on
pote introducer additional constrictiones, a vices basate super
altere observationes, in le theoria pro facer predictiones a altere
observationes e datos, que es disconfirmabile.
Mais confirmation de un theoria non implica que nos ha le veritate
absolute. Le veritate in le scientia es semper provisional e
modificabile como nos extende le theoria a futur observationes.
Non le minus, quando certe theorias ha facite possibile innumerabile
probas verso numerose datos independente e passate tal probas, tal
theorias deveni quasi 'certe' e es tractate como 'facto'. Mais
certitude e factos es semper vulnerabile al disconfirmation con nove
observationes in nove situationes.
Scientificamente,
Stan Mulaik
|
