d[050101] x[Kiviaho Allan] z[KivA-511id]
s[Anno 2005]
[log in to unmask]
[log in to unmask]
Bon nove anno, estimate interlinguistas!
In iste anno le UMI - Union Mundial pro Interlingua face
50 annos.
::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
:: 1955 Le 1e Conferentia International de Interlingua in ::
:: Tours, Francia, ubi Le Union Mundial pro Interlingua (UMI) ::
:: era fundate le 28 de julio 1955. Le UMI collabora con le ::
:: organisationes national de Interlingua. ::
:: Como le prime presidente del UMI era electe Alexander ::
:: Gode-von Aesch. ::
::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
Iste anno comencia in nostre familia in signos
extraordinari.
Le 8 horas mi sposa e io levava le bandiera finlandese a
medie mast proque il ha hodie in Finlandia e in le
paises de Scandinavia le die de proponer de bandieras
pro memoria de victimas in le catastropho de tsunami in
Asia del sudest.
Forsan 150 000 homines moriva. Re le paises scandinave e
Finlandia il pare que plus quam 3500 svedeses perdeva su
vita, etiam multe norvegianos, daneses e finlandeses
"solmente" ca. 200, forsan. Le numero de finlandeses es
quasi final sed io non sape quanto final es le numero de
victimas svedese.
Inter le mortes io ha potite identificar solmente uno
qui io ha cognite personalmente, sr. Matti Perttula, con
qui io laborava ante ca. 25 annos in un projecto pro
inventar un nomine pro un nove modello de ascensor del
KONE, un grande corporation multinational, ubi io
laborava in 1975-1986. Mi parte in le projecto era
trovar ideas legente grosse dictionarios latin. Sr.
Perttula habeva 57 annos e ille era nunc le chef del
personal in le KONE Finlandia.
Le scala del catastropho deveniva clar in Finlandia
multo tardemente. In le prime novas era annunciate que
il habeva nulle perditas finlandese. Durante 2 dies (!)
on narrava de un finlandese morte in Sri Lanka e un
altere al region de Phuket - Khao Lak in Thailandia.
Post isto le "numero official" era 14 mortes. Solmente
post 5 dies le officiales annunciava que le numero
probabile de mortes es inter 260 - 400. Le causa al
manca de information era principalmente illo que le
officiales non voleva poner un lista public de personas
disparite in interrete, proque "il esserea contra le
lege de protection del intimitate". Un firma private
finlandese de immersion sportive a Phuket fundava in
"jungles" de Thailandia lor proprie sito in interrete
in ubi illes poneva le nomines de omne personas qui
habeva supervivite e qui era in hospital. Iste sito
deveniva immediatemente multissimo importante. Le
parve equipa del firma de immersion circulava in le
terreno, in hospitales e altere placios ubi on poteva
trovar le victimas usque illes era totalmente exhauste.
:: Nunc, a 09:35 horas, nostre filia e su sposo
:: telephonava ex le clinica de obstetricia que illes
:: habeva essite illac desde 05:30 horas e que le parto
:: va comenciar a 11 horas.
:: - - -
:: Heh, a 11:30 horas nostre filio affin telephonava que
:: nostre filia habeva parturite a 10:55 horas un filio,
:: 3,690 kg. Marc-André Julius, 3 annos, 7 menses, 1
:: die, habeva obtenite un fratre minor, cuje "nomine
:: del projecto" es "Pomppu" ("Saltation" proque ille
:: habeva saltate vigorosemente in le matrice de su
:: matre). Le pregnantia era relativemente difficile e
:: nos timeva complicationes, sed le parturition era
:: multo facile.
:: - - -
:: A 17 horas nos visitava le clinica de obstetricia.
:: "Pomppu" es un multo belle puero, como etiam su
:: granfratre. Assi, le die del nascentia de Pomppu
:: es le 1 januario 2005.
2005-01-02
Le granfratre Marc-André e a nos ancora forsan 2 dies
usque su matre e Pomppu retorna a casa. Illo significa
que io - le adorate granpatre - va haber multo pauc
tempore pro scriber.
Il pare que le numero de finlandeses morte in Thailandia
va esser un pauc super de 200, illo de svedese forsan le
stupefacente plus de 3500. Mesmo le numero de daneses
morte es multo grande, forsan plus de 1400.
Benque le numero de touristas finlandese al area de
Phuket - Khao Lak in Thailandia era minus de illo de
Svedia, Danmark e Norvegia, le differentia inter le
numero de victimas finlandese e scandinave es multo
peculiar. Forsan le touristas finlandese va plus tarde
a plagia quam le scandinavos, forsan le majoritate de
finlandeses resideva in hotelles que era situate plus
alte quam le bungalows que era popular e.g. inter le
touristas svedese.
Nostre filio Jani e su sposa Riikka (e le parve Morten
Johannes Alarik) ha visitate Phuket in Thailandia
sovente, 2-3 vices cata anno. Proque Riikka labora al
SAS (Scandinavia Airlines System) viages aeree son a
illes noncostose. Illes ha sovente residite in un
hotel que remaneva sin damnos in iste disastro del
tsunami.
Un peculiar cosa es que quando il occurreva hic un
attentato de bomba in nostre super-mercato principal
("Myyrmanni") in 2002, ubi 7 personas moriva, 80 era
injurate e plus de 160 personas besoniava alicun
tractamento medical, le familia de Jani era a
Phuket. Le attentato occurreva a sabbato a 7 horas -
un tempore quando illes sovente visita iste
super-mercato. Mi sposa, io e le parve Marc-André
habeva visitate Myyrmanni alicun horas ante le
attentato (que era facte per un juvene studente de
chimico, disturbate mentalmente, ille habeva
construite un super-bomba, un bomba "anti-personal"
que contineva plus de 7000 perdigones).
Le tempore de recente catastropho de tsunami es un
periodo typic pro vacationes de Jani e su familia in
Thailandia sed iste vice illes visitava Phuket jam in
octobre, proque Riikka faceva tunc 30 annos.
Re le information. Post ca. 15 minutas post le
attentato de bomba Jani recipeva a su mobil-telephono
automaticamente novas de un agentia finlandese de
informationes: "Vakava räjähdysonnettomuus Myyrmäessä"
("Un serie accidente de explosion a Myyrmäki"). In le
mesme momento nos videva in omne canales de television
un banda con le mesme texto. Duo minutas post illo
Jani inviava nos ex jungles de Phuket un message textual
con mobiltelephono con texto: "An vos son OK?". Quando
io era scribente mi responsa ille telephonava. Nos era
in ordine e post alicun minutas le novas informava que
illo non era question de un accidente sed un attentato.
Le information de iste gigantic accidento de tsunami era
extrememente debile. Iste paises in Asia - e tote le
mundo - era totalmente nonpreparate a un disastro de
tanto scala. Un grande numero de stationes seismographic
observava iste tremor de terra submarin. E.g. in
Finlandia le scalas de instrumentos era
non-sufficiente - assi il era un enorme tremor de terra
in question. Le famas in medios finlandese narra que le
personal del station seismographic in Uppsala, Svedia,
dormiva durante le tremor. Secundo le famas in
California, ubi on es multo alerte proque illac le
risico de tremoros es alte, le instrumentos era
defective e monstrava "solmente" un grado de 8.1
richter - e additionalmente le personal attendeva a un
seminario ... E in Hawaiji on era conscie de enormitate
del tremoro - sed non sapeva a que numeros de telephono
illes debeva inviar alarmas ...
Alora, io non pensa que nos debe poner multe valutate a
iste famas.
Totevia, nunc con sagessa retrospective on pote dicer
que omne iste stationes seismographic in le Gulfo de
Bengali debeva habite alarmar le stationes de television
e radio in su paises e paises vicin. Post alicun minutas
omne stationes de TV e radio deberea habite diffunder
continuamente alarmas que instiga omne personas lassar
le costa immediatemente. In 10-20 minutas quasi omne
touristas e.g. in Phuket e Khao Lak haberea essite in
securitate, isto non es un theoria completemente non-
realistic. Iste 100 000 personas in Sumatra
probabilemente non haberea habite un chance mesmo in
iste caso, sed forsan illes in Sri Lanka, India etc.
In Finlandia le veritate terribile revelava se multo
tardemente.
Le plus famose persona finlandese qui superviveva in
le catastropho era Sauli Niinistö, ex-ministro del
financias, recentemente le vice-chef del Banco Europee
de Investimentos. Le tsunami colpava le e su filio in
area ubi quasi omnes moriva, a un bungalow al plagia.
Ille e su filio era salvate detra le bungalow durante
le prime unda, post illo illes curreva a un pylon
electric. Lor salvation era que le pylon era fornite
con croces pro le electricistas. Illes debeva adherer
a croces "con ungulas e dentes". Le aqua levava al
altor de al minus 7 metros, lor bungalow dispareva
totalmente sub le aqua. Le undulas colpava illes
vigorosemente e post cata undula illes remaneva
submerse e debeva mover se a plus alte. Illes vadeva
a proxime de conductores electric e timeva que illos
vaderea occider illes. Totevia, probabilemente le
conductores habeva nulle tension plus. Proxime a
illes sedeva un parve puero svedese plorante in un
palma. Ille superviveva. Illes debeva adherer al
pylon e palma durante al minus 2 horas ante que le
aqua retirava se. Sr. Niinistö curreva a adjutar le
puero svedese sed cadeva in un fossa e feriva se a su
hanca. Ille poteva nonobstante portar le puero svedese
a hospital illac ille ipse remaneva como interprete
inter le victimas finlandese e svedese e le personal
thailandese.
2005-01-03
Heri nos visitava de novo le clinica de obstetricia.
E heri le ultime special transporto aeree veniva ab
Thailandia. Duo aviones de transporto e un parve
avion era converse a hospitales volante de alte
qualitate. Le doctores diceva que illes non va facer
operationes in le aviones sed totevia illes debeva
facer duo operationes a patientes cuje condition era
critic. E duo patientes veniva in respiratores
artificial. Un patiente moriva in un hospital in
Helsinki (ille habeva grave injurias in capite) sed
probabilemente le alteres va superviver. Le governamento
svedese peteva que le hospitales volante esserea usate
etiam pro transporto a patientes svedese ab Phuket e
Thailandia. Sed postea etiam in Svedia (e Norvegia?) era
fornite hospitales volante e le aviones finlandese non
era besoniate.
Le doctores finlandese ha invecte le officiales que le
torno de transportos era false. On deberea ha fornite le
hospitales volante si tosto como possibile. Le
hospitales thailandese functionava multo ben in le
circumstantias extreme sed le clima tropic causava que
multe vulneres que era innocue al initio, deveniva multo
grave.
Sed, como dicte, le hospitales thailandese functionava
multo ben in iste circumstantias multissime difficile.
E omne finlandeses, victimas e officiales del Cruce
Rubie etc. ha laudate le heroismo incredibile del populo
commun thailandese in lor effortios a salvar le
touristas occidental, benque lor proprie perdita e
suffrentia es enorme. Un thailandese prestava su
mobiltelephono a sr. Niinistö, vice-chef del Banco
Europee de Investimentos - illo costava a iste
thailandese un salario de un mense. Sr. Niinistö diceva
que ille va, quando retro in Europa, tentayar arrangiar
un fundo special pro iste thailandeses cuje
mobiltelephonos ha essite usate pro telephonatas a
Europa.
Hodie il pare que le numero de mortes finlandese remane
a "solmente" ca. 200. Mesmo le numero de victimas
svedese es forsan multo minus de iste 3500+ que on
habeva annunciate ante duo dies. Forsan e.g. 1400,
ancora un numero terribile.
Inter le tragedias numerose il ha salvamentos
miraculose. Le filia, un doctor (e su marito e duo
filios) del cosina del plus bon amica de mi sposa
resideva in un bungalow a Khao Lak, ubi quasi omnes era
morte. Post tres dies veniva un telephonata ab un
hospital in Bangkok, le plus juvene filio, Viljam qui
ha 10 annos, viveva! Ille era natante quando le tsunami
veniva. In iste phenomena le fronte del aqua retireva
(alicun centos de metros?) e portava le puero al mar.
Le prime grande undula non colpava le, le superficie
del mar era relativemente calme, le undulas veniva
lethal solmente al costa. Le puero natava al minus duo
horas. Quano ille era totalmente exhauste ille trovava
alicun objectos flottante e veniva al fin a un parve
insuletto. Ille jaceva illac inconsciente quando un
thailandese trovava le e portava le a un hospital a
Phuket, ubi ille divideva un lecto con un puero
thailandese. Postea ille era cambiate a un hospital
in Bangkok ubi un viro finlandese aperiva connexion
a Finlandia. Le "saga de Viljam" era publicate in
jornales finlandese. Quando ille arrivava al aeroporto
de Helsinki su prime parolas era: "Minä olen lirissä!"
(Io es un liri - "liri" es un expression euphemistic
pro urina ...). Ille intendeva que ille trovava su
futuro multo grave proque ille habeva perdite su
parentes e fratre. Postea ille demandava "que va facer
de io?". Inter le victimas finlandese on trova familias
de 5 personas, omnes morte. In le prime avion ab
Thailanda veniva 8 infantes solitari. Viljam era heri
operate in hospital in Helsinki. Ille ha in Finlandia
duo oncles e in Paris un amita qui omnes vole adoptar
le.
Le plus incredibile es le saga de parve Hannes, un puero
de 7 (?) annos. Su patre era gravemente injurite sed
supervivite in le tsunami. Su granparentes tentava tener
le parve Hannes sed le undulas vigorose distachava le.
Ille era absolutemente e finalmente perdite. Le undulas
habeva jectate le lontan in le jungle. Ubi un
thailandese trovava le - practicamente sin ulle
injurias e portava le a un hospital. Un pictura de ille
era publicate in le television thailandese. Un patiente
finlandese identificava le e telephonava a Finlandia a
su granparentes (o patre). Io lo non sape sed io time
que la matre de Hannes moriva, sed su patre vive, benque
injurite e le granparentes son in bon condition despecto
lor situation multissimo periculose in le tsunami.
- - -
Car interlinguistas!
Io augura a vos omnes del novo bon nove anno e
successo a interlingua in iste anno festive.
Le parve "Pomppu" a su matre veni a casa forsan hodie
sed nostre granfilio Marc-André va retornar a casa
probabilemente solmente deman. Assi, io va esser
occupate ancora duo dies e post illo va continuar
travalios con le nove appartamento de Pomppu e su
familia.
Allan Kiviaho
|
