Car amicos,

Io esseva (e io es ancora) multo disappunctate e triste vidente in nostre
rangos le conflicto inter duo membros respectate, un conflicto que ha
resultate in le partita subite - ma io spera non definitive - de un femina
enthusiastic e dotate de bon cognoscentias linguistic. De novo io ha
constatate le periculositate del uso de parolas como "racista" e "racismo"
quando on se oppone a un tendentia, opinion o vision adverse.

Io es triste non solmente a causa del partita de un membro valorose de
nostre lista, ma anque a causa del facto que illa, como linguista experte,
non va poter participar a un discussion super un thema vermente
interessante e importante, le visiones linguistic de Whorf e de Chomsky,
que Stan Mulaik jam ha introducite in maniera excellente per su
contributiones magnific in iste lista.

Io ipse non me considera un linguista, ma solmente un persona multo
interessate in linguistica (e interlinguistica). Mi cognoscentias se
restringe al instruction recipite durante mi formation de professor de
francese (i.a. extensemente Saussure) e lo que post mi formation io ha
legite de tempore a tempore.

Io debe confessar que io non ha legite un libro per Whorf. Mi prime
cognoscentia con su ideas io ha trovate in un articulo que Gode ha
scribite in 1954 e que Karel Wilgenhof ha publicate in su collection
 "Discussiones de Interlingua", un libro que sin dubita multes inter vos
possede. (Un nove edition de iste libro ha essite publicate hodie per le
Servicio de Libros UMI in Beekbergen, Nederland.).

Io ha legite super Whorf anque in un libro que io consulta de tempore
a tempore quando io besonia refrescar in mi capite alicun notion linguistic,
un libro que es destinate al inseniamento linguistic al universitate.
Le capitulo que oppone le visiones de Whorf e de Chomsky me pare tanto
interessante que io crede que anque altere membros de nostre lista va haber
interesse. Infra io vos da de illo un traduction facite in le ultime horas del
vespere passate.

Salutes amical de Piet



(Editions Fernand Nathan, 1975)
Christian Baulon, Paul Fabre:
INITIATION AL LINGUISTICA


Capitulo 14: LINGUA E REALITATE

1. Philosophia e linguistica.

    1.1. Le lingua communica le totalitate del experientia que nos ha del
realitate non linguistic, in le mesura que illo es commun pro nos con le
altere usatores de nostre lingua. Duo theses se affronta: ille del
arbitrarietate linguistic, que affirma que cata lingua es un realitate original,
irreductibile a tote realitate extra-linguistic; e ille del motivation, secundo
le qual un lingua pote partialmente esser explicate, justificate, per le ordine
natural del pensata.

    1.2. Le question es le sequente: ha il un originalitate irreductibile del
ordine create per le linguage relative a ille del mundo o del pensata? Il ha
hic un echo al problema philosophic del nominalismo e del realismo,
largemente debattite in le medievie. Le philosopho se demanda si le
conceptos (o certe conceptos) corresponde ben a realitates, si illos da un
idea juste del organisation e del hierarchia "objective" del esseres; o
alteremente si illos es solmente conventiones plus o minus coherente
e plus o minus utile. Quando on dice "le grande architecto del universo" o
"le anima", esque alora on designa vermente un esser special dotate de un
existentia independente, o alteremente esque isto es solmente un maniera
de parlar, un fiction commode?

Iste allusion al philosophia se explica per le facto que il existe presso le
linguistas de hodie un tendentia assatis clar a desertar lor dominio proprie
pro ocular in le direction del philosophia a colonisar le regiones al
frontiera del logica e del metaphysica, a fabricar ragouts in le quales ni
Descartes ni Saussure non recognoscerea lor ingredientes.

    1.3. Le differentias inter le punctos de vista philosophic e linguistic es
illustrate per le notion de "pertinentia": imbraciar le insimul del factos
linguistic de un puncto de vista totalitari, philosophic, o retener in le
realitate linguistic solmente le tractos qui corresponde al function real del
objecto. Al duo polos del linguistica actual se trova, de un parte, illes qui
postula "un identitate fundamental del linguas" e vole reducer totes a un
mesme structura, e, de altere parte, illos qui affirma que "le linguas ne es
facite super le mesme modello", que le membros de cata communitate
linguistic exprime lor experientia de maniera differente.

2. Le arbitrarietate linguistic

    2.1. Le linguistica post-saussurian distingue multo precisemente inter
le "referente" del signo (le insimul del cosas al quales le signo refere) e su
"significato" (le concepto evocate in le spirito per su significante). Illo
considera le lingua como un sorta de campo clause, un systema de signos
e/o de regulas, e studia del lingua solmente le elementes "in le mesura que
 illos se refere le unes al alteres. Cata lingua possede un joco differente de
oppositiones; per iste oppositiones se define le differente terminos.
Le espaniol oppone "lena, madera, bosque, selva", ma le francese
cognosce solmente "bois" et "foret"; le francese permitte de distinguer
"fauteuil" e "chaise", durante que le anglese se contenta del parola "chair".

Differentemente del philosopho, le linguista non se demanda si le
structuras linguistic corresponde al structuras "objective" e "absolute" del
realitate. Nos non pote dicer si le "fauteuil" como entitate objective es
melio significate per le anglese "chair" que per le francese "fauteuil".
Ille es incapabile de judicar si le systema verbal del occitano o del turco
corresponde plus authenticamente al structura real del tempore que illo
del Hopis o del Wolofs. Le problema del veritate metaphysic del categorias
grammatical e del enunciatos non es ponite per le linguista.

    2.2. Le unitates del quales se servi le linguas es fundate solmente super
lor empleo linguistic. Illos se defini solmente per le systema al qual illos
pertine. Le valores semantic del parolas se etabli in function del altere
parolas del lingua e non in function del realitate physic ou psychologic.
Le parola francese "marron" se oppone a "brun, jaune, vert, orange", etc.,
ma le insimul del nuances de colores designate per "marron" ha, relative
al realitate, nulle unitate objective. Il es le lingua que face imaginar un
unitate physic correspondente al parola "marron". Le ordination (division)
del realitate in unitates linguistic non es imponite per le cosas ma
manifesta le libere arbitrio del lingua. Le parola anglese "brown" non
ha un equivalente in francese; on lo traduce per "brun, marron" o mesmo
"jaune", secundo le nuance exacte e secundo le genere de substantivo que
 illo qualifica.

    2.3. Le ordination effectuate per le linguage in le realitate
extra-linguistic varia de lingua a lingua. Pro le tradition romantic, le
correspondentias inter le phenomenos de lingua e le comportamento
human se explica per le facto que le genio particular de cata populo
se exprime a transverso su lingua. Pro Sapir e Whorf, le lingua de un
communitate organisa su cultura: un lingua es un prisma a transverso
le qual su usatores es condemnate a vider le mundo. Nostre vision del
mundo es predeterminate per le lingua que nos parla.

Pro le usatores del arbitrarietate linguistic, le linguas non ordina (divide)
le realitate non linguistic de maniera identic: illos non es nomenclaturas
universal. Le originalitate del ordination (division) linguistic non es
ligate a un mysteriose "genio del linguas", a un mentalitate specific
innate de cata populo, ma in parte al practica social, super toto al facto
que le unitates minimal usate per un lingua particular non es
susceptibile de esser definite independentemente de iste lingua.

3. Le motivation linguistic

    3.1. Pro altere tendentias del linguistica, le lingua es
ESSENTIALMENTE  MOTIVATE, e arbitrarie solmente per accidente.
Un analysis linguistic superficial conclude al originalitate irreductibile
del ordine linguistic. Un analysis profundate face apparer un facultate
general del linguage, un insimul de categorias e de regulas commun
a tote le linguas, imponite per le universalitate del pensata o del natura
human.

    3.2. Il es ver que le phonemas varia de un lingua al altere. Ma cata
phonema es in se ipse solmente un gruppamento de tractos distinctive
que es un numero limitate e le mesmes pro tote le linguas. Il es ver que
le mesme realitate semantic es organisate differentemente secundo le
linguas, que le significationes del parolas non es identic in linguas
differente. Ma le signification ipse es solmente un gruppamento de
elementos semantic minimal o "semas", que es universal. Il es ver que le
structuras syntactic varia secundo le linguas, ma tote le linguas possede
regulas identic de base (tote enunciato, per exemplo, comporta un
subjecto e un predicato).

    3.3. Tote le linguas esserea construite super le mesme modello.
Il existerea mechanismos necessari e commun a totes, le universales del
linguage, universales de substantia como categorias syntactic, universales
de forma como le tendentia a denominar les objectos per le activitate que
illos permitte. Le linguistica se interessara dunque, non al maniera del
homines de exprimer lor experientia differentemente, ma al structuras
commun a tote le homines. In iste caso, le lingua esserea le reflexo de un
certe realitate, logic o psychologic, e le linguistica se occuparea de un
sorta de linguage absolute per le qual iste ralitate se exprimerea
adequatemente.

Al fin del capitulo il ha un bibliographia:

G.Mounin, Les Problemes theoriques de la traduction
B.L. Whorf, Linguistique et Anthropologie
Thuillier, Socrate fonctionnaire
Noam Chomsky, La Linguistique cartesienne
Bach e Harms, Universales in Linguistic Theory