Abbreviate version del MANIFESTO DE INTERLINGUA per Alexander Gode (Abbreviate per Stanley Mulaik)
[Iste abbreviation del Manifesto de Interlingua per Alexander Gode es facite proque le experientia ha essite que le stilo de Gode como un author ha essite a vices troppo indirecte e su lectores sovente perder lor attention in leger lo e falle in intender lo. Mais in iste documento Gode distilla su philosophia de interlingua que es differente que esperanto o occidental.]
Ab le 1 al 6 de augusto 1959 le Union Mundial pro Interlingua teneva su Tertie Congresso
International a Tours in Francia. Pro ille occasion le Presidente del Union, Alexander Gode, habeva redigite le sequente adresse.
: : :
Judicar Interlingua secundo su proprie philosophia
Io face mi excusas si iste remarcas introductori pare troppo devie pro un simple discussion del bases e del rolo de interlingua, sed io nota frequentemente e con grande alarma que le vaste majoritate del criticos de interlingua (e a vices etiam su amicos e adeptos) lo judica super le base de relationes que ha nihil a facer con illo. Isto es frappantemente evidente in le varie publicate discussiones de interlingua per nostre amicos in le movimento esperantista. Illos critica e judica interlingua super le base del premissa - completemente indubitabile ab lor puncto de vista (sed nonobstante erronee) - que le pretension de interlingua es servir exactemente le functiones que esperanto tenta servir, i. e., que le objectivo de interlingua es concurrer con esperanto per le fortia de su qualitates super-esperantista. Con iste premissa il es evidentemente multo facile provar le absurde megalomania de interlingua, proque il ha de facto pauc characteristicas de interlingua que es superior a esperanto si le definition de 'superioritate' es 'plus esperantista que esperanto'.
Io ha nunquam respondite a tal criticas super le base del premissas offerite per le criticos mesme. Isto non significa que io non es preste a participar in discussiones con partisanos de punctos de vista opponite al mies. Illo significa solmente que io non pote explicar e defender le natura de interlingua super le base de premissas que non es parte del fundamento de interlingua, e un van excambio de attaccos e contra-attaccos inter adversarios qui non vole comprender le un lo que le altere intende dicer non me frappa como particularmente adulte. Io ha tentate per varie methodos re-orientar le discussiones comparative e directe de interlingua de maniera que illos concernerea vermente lo que es vermente distincte, nove, e characteristic in illo. Usque nunc, io time, non semper con le desirate e expectate successo.
:
:
:
... Hic nos arriva a un puncto de grande importantia. Io non parla del question de si o non le creatores de interlingua esseva genios. Io sape que illes non lo esseva.... Il se tracta plus tosto del facto que Zamenhof habeva un idea e un ideal longemente ante que ille sapeva disveloppar le instrumento que correspondeva a ille idea e que poteva servir ille ideal. Ecce lo que es significative quando on parla del idealismo de Zamenhof. .... Sed il es un facto - e iste facto merita esser sublineate duo, tres, o quatro vices - que in le caso de interlingua le idea del utilisation del lingua in le communication international seque su existentia, durante que in le caso de esperanto le idea precede le construction del instrumento. Quandocunque io ha facite iste constatation in le passato, illo ha essite malcomprendite - intentionalmente o naivemente. Il deberea esser evidente ab le historia del Association International de Lingua auxiliar - vivemente evocate per nomines como Cottrell, Morris, Stillman - que le terminos 'sequer' e 'preceder' in iste argumento non es concernite con series de chronologia sed exclusivemente con continuitates de logica.
Plus explicitemente nostre assertion significa alora nihil plus e nihil minus que isto: que secundo le philosophia fundamental de interlingua il es impossibile construer un lingua pro le previemente concipite objectivo de un simplification del communication international, sed il es ben possibile laborar pro le utilisation de un medio de communication international super le base del observation que un tal existe - ben que solo latentemente .
Permitte me explicar additionalmente iste importantissime constatation, que va certo esser attaccate (como illo ha essite attaccate in le passato) e que va certo requirer un defensa minutiose e detaliate. Quando Zamenhof construeva su lingua, ille voleva un systema simple, logic e schematic, e universal. In le caso de interlingua nulle tal preconcipite principios de selection esseva possibile, proque il non se tractava de construer sed simplemente de elaborar le lingua. Le grado de su simplicitate e de su schematismo dependeva de su natura inherente e non de principios prejudicate e extranee.
:
:
:
Si le stipulation que in le caso de interlingua (logicamente si non chronologicamente) le lingua precede e non seque su exploitation, es interpretate como un nove version del obvie constatation que interlingua representa le typo naturalistic de lingua auxiliar, nos admitte nostre affiliation al ancian idea que ' le lingua international non debe esser inventate sed trovate.’...
:
Inter omne le systemas de lingua auxiliar ante le tempore de interlingua, il es sin dubita latino sine flexione que ha avantiate le principios del naturalismo le plus temerarimente in le direction verso le principio del lingua como un entitate que (logicamente) precede su uti-lisation. Assi il es probabilemente plus correcte vider in latino sine flexione un predecessor de interlingua que considerar occidental como un tal. In le caso de latino sine flexione il es le mathematico e le logico in Peano qui destrueva posteriormente le valide materia prime que le historico e le psychologo in Peano habeva trovate. In le caso de occidental - le qual, in tante respectos formal, approcha le
stato de interlingua - il esseva le 'idealismo' de de Wahl que preveniva le de emancipar se definitivemente del esperantismo traditional. Io spera que iste ultime remarca va non esser malcomprendite.
:
:
Pro appreciar le signification de iste aspecto - i. e. del aspecto sociologic del question sub discussion - nos debe solmente considerar que esperanto per exemplo non esseva, le die de su prime publication, un lingua international del toto. Illo esseva non mesmo un lingua sed solmente un projecto de lingua, un projecto de lingua international, proque illo non habeva lo que es le plus importante characteristica de omne lingua, international o altere: illo non habeva un communitate lingual . In un certe senso le historia de esperanto non es le historia de un lingua sed le historia del effortio (a vices heroic e quasi semper fanatic) de equipar un lingua con un communitate lingual.
Hic de novo nos pote laborar con nostre formula del preceder e sequer logica- si non chronologicamente. E il me pare - il me pare con un si alte grado de certitude que io prefere dicer: io es solemnemente convincite que in omne questiones lingual il es le communitate de esseres human que debe preceder le lingua. Si vos vole, vos pote designar iste attitude como 'humanismo linguistic'. Primo le humanos, secundo le lingua o linguas, e tertio e finalmente le utilisation del lingua o linguas in le interesse del humanos qui assi es le alpha e le omega del integre processo.
:
:
Il es generalmente cognoscite, e non debe esser explicate in detalio in iste contexto, in qual senso interlingua ha le ambition de funger como lingua commun del communitate lingual del occidente. Le notion que interlingua es un realitate historic, un entitate latente que require nulle construction sed solmente un visualisation, ha essite describite in varie locos in varie terminos. Le plus efficace maniera de formular iste conception ha essite, usque nunc, le tentativa de identificar interlingua con lo que le philologo american Benjamin Lee Whorf ha appellate le europeo medie standard (Standard Average European). Secundo Whorf le linguas europee es pauco plus que dialectos de un standard commun que es representate per illos omnes. Super iste base interlingua se presenta como le producto del effortio de extraher ab le varie dialectos le standard inherente in illos omnes e de effectuar iste extraction sin ulle addition o violation subjective.
:
:
(Pro completar iste remarcas relative a Goethe, io debe inserer a iste puncto - ben que solmente inter parentheses - le confession que ideas abstracte me ha semper impressionate como plus o minus suspecte. Io respecta le intellecto sed non le intellecto que labora sin substantia. In un certe senso io ha remanite paisano como mi ancestres esseva paisanos. E si on ha ben dicite de Goethe que ille pensava de facto con su oculos, io debe admitter que io face mi melior pensar con mi manos. )
Nunc, pro retornar a mi these que in le caso de interlingua le precedentia del lingua con respecto a su utilisation significa simultaneemente que le communitate lingual precede le lingua mesme: Que, specificamente, es ille communitate lingual? Un responsa provisori a iste question es obviemente, 'Le communitate lingual existente intra le territorio que es designate per certe philologos como le Romania....
Interlingua es le lingua commun del Romania.
Ecce le facto fundamental. Le scientias es importante pro illo, proque il es al scientias que interlingua debe su rolo extra-romanial e global. E naturalmente il merita esser accentuate que le rolo secundarimente global de interlingua in le campo del scientias es simplemente le consequentia del facto historic que le terminologias scientific in omne partes del mundo ha lor radices in lo que es linguisticamente commun a omne partes del Romania o - in altere parolas -in precisemente ille realitate historic que in recente tempores on ha comenciate designar con le nomine de interlingua mesme. Io arriva nunc a lo que es pro me le ultime essentia del theoria de interlingua....
: :
Contra omne dogmatismo, mais...
Io ha semper insistite que le theoria de interlingua non tolera ulle dogmatismo, que le
ultime spirito de interlingua es incompatibile con le notion de un academia o de non importa qual forma de organisation que poterea arrogar se le autoritate de legislar con respecto a illo. Io continua mantener iste attitude e remane convincite que mesmo tal apparentemente innocente institutiones como per exemplo diplomas pro expertos de interlingua o insignias pro partisanos de interlingua suggererea -in violation del spirito fundamental de interlingua - que le lingua es le proprietate de un club (e non del Romania) o que illo es regulate per un gruppo de autocrates ( in loco de per factos que non importa qui ha le derecto de observar e que non importa qui pote observar si ille ha le correspondente cognoscentias technic ).
Nonobstante, on me accusa non infrequentemente del dogmatismo quando io refusa discuter compromissos o reformas proponite per personas honestemente interessate in le promotion de interlingua. Iste apparente paradoxo se explica facilemente: Io non pote discuter compromissos o reformas que non resulta del studio del factos intra le sphera linguistic del Romania, proque io ha nulle autoritate de violar le factos historic, e si le compromissos o reformas que on propone resulta de facto del factos real, il non es necessari discuter los, proque alora illos non es compromissos o reformas del toto sed perfectemente legitime elementos de interlingua. Sed il ha un altere aspecto del cosa: Ben que le laborantes qui establiva le tractos fundamental del lingua typo del Romania esseva ben qualificate pro lor deberes, il es possibile que illes errava in lor observationes e etiam que illes esseva, de tempore a tempore, influentiate per prejudicios subjective. Iste significa que omne detalios del structura de interlingua pote esser reexaminate in le lumine del factos intra le sphera del Romania, e si le conclusiones que on obtene assi non es identic con le conclusiones formulate in le manuales fundamental de interlingua, on ha non solmente le derecto sed le deber de facer se audite .
Ecce le base e simultaneemente le confinios del elasticitate e del non-dogmatismo del theoria de interlingua. Si on comprende iste relationes, on comprende que per exemplo le suggestion de introducer in interlingua un differentiation inter 'lingua' e 'lingue' (pro 'le phenomeno que nos parla' e 'le organo in nostre buccas' es indiscutibile [ o inter ‘littera’ e ‘lettera’], durante que le conclusion que le retention de 'ph' e 'th' in parolas de origine grec es contra le tendentias general intra le sphera del Romania non pote esser rejicite con le assertion que illo viola le spirito de interlingua.
Sed le plus importante base pro differentias de interpretation es le concepto del Romania mesme. Que es le Romania precisemente? Le question es multo importante, proque evidentemente, un grande numero de characteristicas de interlingua debe variar si on labora con differente definitiones del concepto fundamental del Romania.
Io crede que le Romania debe esser definit pro io, Mulaik, catalano/occitano e romaniano (pro particulas grammatical)].
: :
====================================================
Assi que pensa tu esseva le intention de Gode in su essayo?
Esseva su remarcas dirigite verso esperantistas e occidentalistas?
Que in le position de Gode es le fundamental base pro le differentia inter
esperanto e occidental al un latere e interlingua al altere latere?
Proque Gode dice, " le ultime spirito de interlingua es incompatibile con le notion de un academia o de non importa qual forma de organisation que poterea arrogar se le autoritate de legislar con respecto a illo,"?
Esque Gode criticava Esperanto, occidental e francese per iste remarcas? Proque facer lo ante un audientia
de interlinguaistas?
Proque Gode credeva que ille poteva haber facite errores in determinar le vocabulario de interlingua?
Poterea Zamenhof in esperanto o de Wahl in occidental facer errores in constatar le vocabulario?
Secundo Gode qui pote corriger errores in le vocabulario o grammatica de interlingua?
--
Pro leger le archivos e pro modificar o cancellar le subscription:
http://listserv.icors.org/archives/interlng.html
|
