Io reinvia a mi amicos le texto que io poneva in le lista esperantista:

Karaj geamikoj,

Mia estimata amiko Simono Pejno skribis:

>En Azio viaj eldiroj pri latineco de sciencaj vortoj tute ne validas.
>Cetere, ne ef en la Germana ili validas.
>In Asia, vostre assertiones in re latinitate de parolas scientific >non
es valide del toto. Cetero, illos valide non mesmo pro le >germano.

Do mi lancxis la tutan tekston de vi en la interlingua posxtlisto kun la
demando:
>Qui auxiliara me?
(Kiu helpos min?)

Jen majstra respondo de Frank Mullaik, arda interlinguisto:
Mi tradukis la plej gravan plion. Mi lasis la originalan (kaj kompletan)
tekston fine de la esperanta traduko.
Poste trovigxas la originala teksto en interlingua:

<<
Kvankam multaj sciencaj vortoj en la germana estas germanaj, ankaux
estas aliaj vortoj kiel Elektrizita"t, Element, Manual, Manufaktur,
Manuskript, Mappe, Material, Materie, Mathematik, Mathematiker,
Matrikular, Maturita"t, Maximal, Agent, Agende, Akkomodieren,
Akklimatisieren, Akkord, extra, Extrakt, Extrem, Extremita"t, Exzellenz,
Exzerpt, Fabrik, Fabrizieren, Facette, Falsch, Famos, Fanatiker,
Familie, Fragment, extrahieren, galvanisch, Garage, Garantieren,
Gastrisch, Gastronom, Gastronomie, gastronomisch, Ichthyologie, Instanz,
Instinkt, Institutuieren, Institut, Infinit, Infant, Interessant,
Interdikt, Interim, Intern, Internist, Interpret, Inventar, Inversion,
Inzident, Kalk, Kalzium, Kamera, Kanzel, Kantor, ktp, ktp, ktp.  Eble
niaj germanaj amikoj povas aldoni al la listo. Estas ankaux multaj
vortoj en la germana kiuj devenas de la latina, sed tradukitaj kiel
kalkaj tradukoj (calque translations, t.e. copies by tracing), en kiu la
variaj partoj de la latina vorto estas tradukita per korespondantaj
afiksoj kaj radikoj en la germana:  lat. imprimere = in + primere > ein
(=in) + drucken (=primere), exprimere ex + primere => aus- (=ex-) +
drucken (=primere), importare = in + portare => Ein (in) + fuhren (=
portare).

Pri la germana mi ne opinias ke tiu kontrauxstaro montras konon de la
etimologio de pluraj germanaj vortoj.

Mi ne scias la efekton de latinaj vortoj en la japana aux la cxina.

Sed interlingua ne estis kreita por servi kiel universala lingvo. Gxi
estas ne kreo sed elcxerpo de ekzistanta fenomeno en la euxropaj lingvoj
(kaj ankaux multaj aliaj lingvoj), la internacia vorttrezoro.

La avantagxo por aziano studi interlingua estas ke tio kion li lernas
transirigxas al la ekkono de aliaj euxropaj lingvoj, speciale la angla
aux la hispana aux la franca. Sed mi opinias ke la maniero per kiu oni
instruu interlinguan al azianoj devus esti malsama ol la maniero per kiu
oni instruas parolantoj de la latinidaj lingvoj aux la angla aux
germana. Se oni instruas la analizon de la kunmetado de interlinguaj
vortoj kun la radikoj kaj afiksoj, eble oni pli faciligos la lernadon al
la azianoj.  Interlingua estas multe pli simpla ol la angla, kaj gxi
havas simplan gramatikon. Gxi estas simila al la angla kiam oni volas
studi la greklatinan vorttrezoron de la medicino (kuracarto): oni lernas
la latinaj afiksoj kaj radikoj kaj kiel ili kombinigxas por formi
medicinaj vortoj.

Estas grave studi la parton de la Gramatiko de Gode kaj Blair
pri la formado de vortoj (vortkonstruado). En tiu parto, oni pridiskutas
la pluraj afiksoj kaj iliaj uzado. Studo de la latinecaj afiksoj ankaux
helpus - aux studi la afiksojn de la angla kiuj havas ties spurojn gxis
la latina.
>>

Interlingua originalo:
<<
Ben que multe parolas scientific in germano es german, il ancora ha
parolas como Elektrizita"t, Element, Manual, Manufaktur, Manuskript,
Mappe, Material, Materie, Mathematik, Mathematiker, Matrikular,
Maturita"t, Maximal, Agent, Agende, Akkomodieren, Akklimatisieren,
Akkord, extra, Extrakt, Extrem, Extremita"t, Exzellenz, Exzerpt,
Fabrik, Fabrizieren, Facette, Falsch, Famos, Fanatiker, Familie,
Fragment, extrahieren, galvanisch, Garage, Garantieren, Gastrisch,
Gastronom, Gastronomie, gastronomisch, Ichthyologie, Instanz, Instinkt,
Institutuieren, Institut, Infinit, Infant, Interessant, Interdikt,
Interim, Intern, Internist, Interpret, Inventar, Inversion, Inzident,
Kalk, Kalzium, Kamera, Kanzel, Kantor, etc. etc. etc.  Possibilemente
nostre amicos german pote adder al lista. Il anque ha multe parolas in
germano que es de origine latin, mais traducite como traductiones a
calco (calque translations, i.e. copies by tracing), ubi le varie partes
del parola latin es traducite per correspondente affixos e themas in
germano:  lat. imprimere = in + primere > ein (=in) + drucken
(=primere), exprimere ex + primere => aus- (=ex-) + drucken (=primere),
importare = in + portare => Ein (in) + fuhren (= portare).

Con respecto al germano io non opina que vostre antagonista realmente
sape le etymologia de multe parolas german.

Io non sape le effecto de parolas latin e grec in japonese o chinese.

Mais interlingua non es create pro servir como un lingua pro tote le
mundo. Illo non es tanto un creation como un extraction de un
phenomeno existente in le linguas europee (e multe altere linguas
tanto ben), le vocabulario international.  Qual usos on face de illo
depende super su capacitate de servir ben in ille situationes.
Mais necun del altere linguas auxiliar de origine europee pote servir
ben con parlantes de linguas asian qui non sape linguas europee.

Le avantage pro un asiano a studiar le interlingua es que lo que ille
apprende se transfere al apprehension de altere linguas europee,
specialmente anglese o espaniol o francese.  Mais io opina que le
maniera in que on insenia le interlingua al asianos essera differente
que le maniera in que on insenia parlantes del linguas romance o
anglese o germano. Si on insenia le analyse del composition de
parolas in interlingua a in lor themas e affixos, possibilemente on
va facilitar le apprehension melio pro le asiano.  Interlingua es
multo plus regular que le anglese, mais il ha un grammatica simple.
Illo es similar in anglese quando on vole studiar le vocabulario
greco-latin del medicina: on apprende le affixos latin e le radices o
themas e como illos es combinate a formar parolas medic.

Ha le ido un vocabulario scientific tanto grande como illo de
interlingua? E es iste vocabulario non latin?

Il es importante a studiar le section del Grammatica de Gode e Blair
super le formation de parolas (word building). In iste section
on discute le numerose affixos e lor usage.  Un studio del affixos
latin esserea anque de adjuta - o studia le affixos del anglese, que
es traciate al latino.
>>

Plej amike vin salutas,

Marteno Lavalea

Linguo Internaciona Ido
http://yi.com/home/ChandlerJames/
http://www.geocities.com/Paris/Rue/8009/idolinguo.html

______________________________________________________
Get Your Private, Free Email at http://www.hotmail.com