Le sequente es prendite de su "Manifesto de Interlingua" per Dr. Gode,
que explica su philosophia de interlingua.  In illo ille describe
duo formas de modification de interlingua, le un non possibile e
le altere possible.  Un novicio de interlingua beneficiar de leger
le integre essayo e alteros per ille pro comprender le rationamento
de post le disveloppamento de interlingua.

Stan

>>>>>>>


Un "Standard Average European"

Il es generalmente cognoscite, e non debe esser explicate in detalio in iste
contexto, in qual senso interlingua ha le ambition de funger como lingua
commun del communitate lingual del occidente. Le notion que interlingua
es un realitate historic, un entitate latente que require nulle construction
sed solmente un visualisation, ha essite describite in varie locos in varie
terminos. Le plus efficace maniera de formular iste conception ha essite,
usque nunc, le tentativa de identificar interlingua con lo que le philologo
american Benjamin Lee Whorf ha appellate le europeo medie standard
(Standard Average European). Secundo Whorf le linguas europee es
pauco plus que dialectos de un standard commun que es representate per
illos omnes. Super iste base interlingua se presenta como le producto del
effortio de extraher ab le varie dialectos le standard inherente in illos
omnes e de effectuar iste extraction sin ulle addition o violation
subjective.

Multo minus felice, infelicemente, esseva le effortio de clarificar
differentialmente - i.e. in differentiation contra esperanto, latino sine
flexione, etc. - le relation inter interlingua e le varie linguas europee per
suggerer que il existe hic un parallela con le maniera in que Goethe
videva in le multiplicitate del plantas lo que ille appellava le 'archiplanta'
('Urpflanze' ). Interlingua esserea alora le 'archilingua' ('Ursprache') de
Europa. Io dice que iste effortio ha essite minus felice proque il pare que
certe interpretas ha concludite que ille formulation revela interlingua
como un artefacto archaisante - un malinterpretation que pare
presupponer que on malinterpreta le 'archiplanta' de Goethe como un
planta primitive, reguardate historicamente (i. e. in le historia del
evolution) como le precursor e ancestre del plantas actual. De facto, le
justification central del allusion a Goethe esseva precisemente que il pare
(o pareva) certe que tote le mundo sape que Goethe non parlava de un
ancestre historic sed de un realitate que ille sapeva vider in omne planta
individual. Io debe admitter que le allusion a Goethe (frequentemente
repetite in mi discussiones de iste aspecto del genese de interlingua) se ha
recommendate a me primarimente a causa del anecdota historic que relata
como Schiller tentava explicar a Goethe que su "archiplanta" esseva un
idea, i. e. un abstraction, lo que esseva rejicite violentemente per Goethe
in le famose parolas: 'Io es ben contente de apprender que io ha ideas sin
saper lo, specialmente, si il se tracta de ideas que io pote vider con mi
oculos.' Iste associationes me impressionava como ben apte a rejicer le
argumento que interlingua se presenta como un idea abstracte in loco de
un realitate concrete. Io voleva e continua voler insister que interlingua es
un realitate historic, palpabile e visibile, como le 'archiplanta' de Goethe.

. . . . . .


Nunc, pro retornar a mi these que in le caso de interlingua le precedentia
del lingua con respecto a su utilisation significa simultaneemente que le
communitate lingual precede le lingua mesme: Que, specificamente, es
ille communitate lingual? Un responsa provisori a iste question es
obviemente. E 'Le communitate lingual existente intra le territorio que es
designate per certe philologos como le Romania. Iste formula - ben que
provisori - porta con se un serie de importantissime observationes relative
al character de interlingua que es frequentemente mal comprendite. Un tal
- e probabilemente le plus significative - es le rolo de interlingua in le
campo del scientias. Hic io time deber admitter que per mi alique
exaggerate accentuation del successos de interlingua in le communication
scientific io mesme ha inducite certe scriptores a creder que le utilitate de
interlingua es strictemente restringite al scientias. Isto es nonobstante
totalmente incorrecte. Interlingua es le lingua commun del Romania. Ecce
le facto fundamental. Le scientias es importante pro illo, proque il es al
scientias que interlingua debe su rolo extra-romanial e global. E
naturalmente il merita esser accentuate que le rolo secundarimente global
de interlingua in le campo del scientias es simplemente le consequentia
del facto historic que le terminologias scientific in omne partes del mundo
ha lor radices in lo que es linguisticamente commun a omne partes del
Romania o - in altere parolas -in precisemente ille realitate historic que in
recente tempores on ha comenciate designar con le nomine de interlingua
mesme. Io arriva nunc a lo que es pro me le ultime essentia del theoria de
interlingua.

Contra omne dogmatismo, ma...

Io ha semper insistite que le theoria de interlingua non tolera ulle
dogmatismo, que le ultime spirito de interlingua es incompatibile con le
notion de un academia o de non importa qual forma de organisation que
poterea arrogar se le autoritate de legislar con respecto a illo. Io continua
mantener iste attitude e remane convincite que mesmo tal apparentemente
innocente institutiones como per exemplo diplomas pro expertos de
interlingua o insignias pro partisanos de interlingua suggererea -in
violation del spirito fundamental de interlingua - que le lingua es le
proprietate de un club (e non del Romania) o que illo es regulate per un
gruppo de autocrates (in loco de per factos que non importa qui ha le
derecto de observar e que non importa qui pote observar si ille ha le
correspondente cognoscentias technic). Nonobstante, on me accusa non
infrequentemente de dogmatismo quando io refusa discuter compromissos
o reformas proponite per personas honestemente interessate in le
promotion de interlingua. Iste apparente paradoxo se explica facilemente:
Io non pote discuter compromissos o reformas que non resulta del studio
del factos intra le sphera linguistic del Romania, proque io ha nulle
autoritate de violar le factos historic, e si le compromissos o reformas
que on propone resulta de facto del factos real, il non es necessari
discuter los, proque alora illos non es compromissos o reformas del
toto sed perfectemente legitime elementos de interlingua. Sed il
ha un altere aspecto del cosa: Ben que le laborantes qui establiva le
tractos fundamental del lingua typo del Romania esseva ben qualificate
pro lor deberes, il es possibile que illes errava in lor observationes e
etiam que illes esseva, de tempore a tempore, influentiate per prejudicios
subjective. Iste significa que omne detalios del structura de interlingua
pote esser re-examinate in le lumine del factos intra le sphera del
Romania, e si le conclusiones que on obtene assi non es identic con le
conclusiones formulate in le manuales fundamental de interlingua, on ha
non solmente le derecto sed le deber de facer se audite . Ecce le base e
simultaneemente le confinios del elasticitate e del non-dogmatismo del
theoria de interlingua.  Si on comprende iste relationes, on comprende
que per exemplo le suggestion de introducer in interlingua un
differentiation inter 'lingua' e 'lingue' (pro 'le phenomeno que nos parla'
e 'le organo in nostre buccas' es indiscutibile, durante que le conclusion
que le retention de 'ph' e 'th' in parolas de origine grec es contra le
tendentias general intra le sphera del Romania non pote esser rejicite
con le assertion que illo viola le spirito de interlingua . Sed le plus
importante base pro differentias de interpretation es le concepto del
Romania mesme. Que es le Romania precisemente? Le question es multo
importante, proque evidentemente, un grande numero de characteristicas
de interlingua debe variar si on labora con differente definitiones del
concepto fundamental del Romania.

. . . . .

Io crede que le Romania debe esser definite como le territorio total in que
le influentia linguistic del latino continua esser traciabile. Per consequente
le linguas fonte de interlingua include in mi opinion le anglese e (con
effectos minus significative) etiam le germano. Fritzsche e Podmele, del
altere latere, reduce le confinios del Romania al territorio de linguas
directemente derivate ab le latino. Io crede que le position de Fritzsche e
Podmele es intenibile, sed io non pote asserer que illo es absurde o
indiscutibile. Ecce un question del plus grande interesse theoric e practic.
Hic io pote terminar mi presentation. Io ha essayate sublevar alicun
questiones e offerer certe responsas que omnes me impressiona como
importantissime con respecto a ille Manifesto de Interlingua que io ha
characterisate initialmente como un satis urgente desiderato pro nos
omnes. In conclusion io pote exprimer mi conviction que le futur
historico del interlinguistica va vider in nostre interlingua (in un senso
que non exclude le formas de Fritzsche, de Podmele, e de alteros qui ha
non ancora parlate) un remarcabile 'coincidentia de oppositos', i.e.
simultaneemente un phenomeno que es le fructo final de un longe
disveloppamento historic e un evento que rumpe totalmente con le
passato. Decisive occurrentias historic es frequentemente de iste genere
bi-faciate. In omne caso, il es un constatation multo significative e -
io crede - multo promittente que intra le movimento pro interlingua duo
gruppos de personas se junge qui es ambes indispensabile pro le
successo de nostre effortios. De un latere il ha le ancian interlinguistas
qui depost annos o mesmo decennios ha laborate (e cercate) activemente in
le parada del systemas, e del altere latere il ha le 'juvenes qui ha
trovate interlingua in le curso de lor effortios e aspirationes in campos
generalmente cultural o sociologic o scientific.


>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>