Con respecto al varie remarcas aqui super le politica in le
Statos Unite, io vole dicer, como statosunitese, que il
ancora ha un diversitate de opinion politic in iste societate.
Rememora que solmente il face duo annos desde un election in
que le majoritate del votatores votate pro Albert Gore, ben
que ille perdeva le election secundo le Collegia Electoral (e
mesmo aquello esseva disputate).

Un libro multo interessante que io ha legite super le ideas
politic del Statos Unite es "Moral Politics" per George Lakoff,
publicate per le Pressa del Universitate de Chicago.  Lakoff,
de qui io ha scripte plure articulos in interlingua, es un
'cognitive linguista' al Universitate de California in Berkeley.
Ille es un experto in le theoria de metaphora. Ille dice que
humanos basicamente usa le metaphoras in pensar. Le metaphora
non es solmente 'le belle parola' de poesia e litteratura. Illo
es le structura basic de pensar in le abstracte.

Isto es facilemente demonstrate mesmo in le lingua, ubi le
parolas latin e de interlingua frequentemente es formate secundo certe
metaphoras.

Per exemplo, le parola "offerer" es derivate (in le latino)
de "ob + ferre" = verso, ante + portar, portar verso. Illo es
lo que on face in presentar un dato a un deo in Roma. Assi on
pensa de dar alque a alcuno como portar lo a ille.  Un altere
parola es "concluder": lat. con + claudere = ila. con + clauder =
clauder alque insimul.  Le idea que alque es a fin es que on
claude lo, como un cassa con un coperculo.

Ora al politica: Lakoff dice que il ha duo major ideas super
le governamento, del structura de societate in le statos unite,
e del moralitate.  Ambe se basa super conceptos del familia.
In un le familia es regulate per un patriarcha, le patre stricte, cuje
autoritate es final. In le altere il ha le familia in que
le patre e matre es equales, in que le thema central es le
nutrimento de filios.

In le ideal del familia patriarchal, le ben esser es le ricchessa.
E moralitate es concipite como le contos moral. Bon action es
facer alque que es un ganio. Mal action es lo que produce un
perdita.  Si tu face alque bon pro un altere, ille es in debito
a te, e debe reciprocar, tal que le contos inter vos balanciara.
Le mesmo si tu face alque que produce un perdita pro un altere.

In le familia del patre stricte, le patre ha le responsabilitate
primari pro appoiar e proteger su familia. Ille insenia le
correctessa e incorrectessa a su filios. Le regulas de correctessa
es infortiate per le punition--frequentemente moderate, mais
con alcun dolor. Punition es corporee.  Ben que le patre va
monstrar que ille ama su filios, ille non debe tractar les
delicatemente con multe teneressa. Illes debe apprender que le
vita es dur e que il ha homines mal in illo, que illes debe
indurar. Illes debe devenir forte e recte e honeste. Le patre
non debe vitiar su filios. Quando le filios deveni adultes,
illes debe esser autosufficiente e responsabile. Lor parentes
non plus pote interferi in lor vitas. Illes debe permitter lor
filios adulte a faller o succeder per lor proprie effortios
e acciper le consequentias de lor decisiones.

Le governamento es concipte (metaphoricamente) como le patre,
cuje cititanos es su filios.  Le governamento debe applicar le
lege e punir le malefactores. Le governamento non debe vitiar
su cititanos per multe adjuta. Le cititanos debe apprender que
illes es responsabile pro lor proprie sucesso o fallimento.

Le altere conception del familia del parentes nutritive es un
in que le primari thema es le custodia mutual de tote le membros
del familia, in que lor desiros pro interactiones amante es
satisfacite, vivente tanto felice como possibile, e recipiente
le significantia de lor vitas in tal custodia.

Le ideal del familia de parentes nutritive es que filios
disveloppa le melio in interactiones positive con alteres.
Filios deveni responsabile, autodisciplinate e independente
per le custodia e respecto de alteres, e per dar custodia
a alteres.

Le appoio e protection es parte de nutrientia, e le filios
exige le fortessa e corage de lor parentes. Le obedientia de
filios a lor parentes veni del amor e respecto pro lor
parentes, e non de un timor del punition.  (Le parente
nutritive usa positive reinfortiamento pro bon comportamento
in loco de punir severemente le mal comportamento. Isto es
appoiate per le behaviorismo que ha discoperite scientificamente
que le reinfortiamento positive es multo plus effective in
regular bon comportamento que le punition.  Quando on puni
con le dolor corporee, le punitor es evitate quandocunque
possible, e su effecto como un gerente es limitate. Quando le
punition es removite, le mal comportamento va retornar.
Bon comportamento va continuar mesmo con positive reinfortiamento
intermittente).

In le familia con parentes nutritive, mutual bilateral
communication inter parentes e filios es essential. Si le
autoritate del parentes va esser effective, le authoritate
debe esser legitime e non arbitrari, basate super rationes
e decisiones, e le parentes debe inseniar lor filios que
lor regulas es pro lor protection e beneficio.  Le parentes
accipe quando le filios questionar le decisiones del parentes,
proque filios debe apprender le rationes proque le parentes
face lo que illes face.  Totevia, le parentes ultimemente
face le decisiones final. Le filios es inseniate a sentir un
senso de custodia pro le communitate e pro alteres.

Pro illes qui ha le ideal de un familia de parentes nutritive
il es facile de pensar del governmento como le parente
nutritivo e su cititanos su filios. Le governamento ha certe
responsabilitates custodial pro su cititanos, specialmente
su povre e le disavantagiate, e illes con maladias. Illo
debe educar su filios tal que illes pote devenir intelligente
cititanos, qui pote participar in le decisiones del communitate.

Obviemente, le prime conception del governamento es le
conception de "conservativos" e le secunde es le conception
del "liberales".

Il es importante a rememorar que ambe  ideales verso le
governamento es basate super metaphoras, e metaphoras pote
a vices distorquer le realitate. A vices plure metaphoras
es essential pro obtenir un realistic conception de un
realitate complexe.  Possiblemente elementos de ambe
metaphoras es essential pro obtenir un realistic conception
del rolo que governamento pote jocar in le vitas de su
cititanos.  In un on pote imponer le punitive conception del
moralitate, que es ineffective in multe casos in producer
bon comportamento.  Del altere latere, un excessive senso
de nutrimento verso alteres pote venir de un conception
que le povre, le extraneeros,  le disavantagiate es filios,
mesmo infantes, e non adultes.

Le currente administration in Washington, del Republicanos,
representa le politica del patre recte qui non vole vitiar
su filios. Il es ver que on ha un certe "cowboy" atmosphera
in iste administration, proque le Presidente e le Vice-Presidente
es de Texas e Wyoming, statos con longe traditiones de
independente rancheros e fermeros. E le stylo de vita del
cultura pastoral es un in que le pastor debe proteger su
grege e su familia. Altere pastores es rivalos. Un pastor
debe esser preste de defender su grege e su proprie honore
contra le incursiones de altere pastores. In culturas
pastoral le organization del cultura es patriarchal. Il ha
plus fidelitate al familia que a un gruppo plus grande.

Le sud del Statos Unite esseva colonizate per populos de
culturas pastoral de Irlandia, Scotia e Anglaterra.
Lor conceptiones de familia e governamento es patriarchal.
Illes favora le derecto a posseder armas pro lor autoprotection,
proque illes crede que ultimemente illes es responsabile pro
le protection de lor familias e lor grege (proprietate).
Illes es preste usar le violentia pro proteger se.

Le conflictos politic in le statos unite es inter le
partisanos de familias patriarchal e partisanos de familias
de parentes nutriente. Durante le grande depression economic
del 1930s, le partisanos de un governamento nutritive ha
superate.  Mais post le 1980s le partisanos de un governamento
partriarchal ha ascendite a poter.

Mais in le Statos Unite io crede que le partisanos de un
familia nutritive es plus numerose, ben que il ha multe
familias que es disfunctional in non saper lor responsabilitates
como parentes.  Illes deveni indifferente e egoistic. Lor
filios es ja vitiate e sin le gerentia de parentes.  Illes
es confundite e non sape qual modello del familia a sequer.

Hodie le programmas de "talk shows" in que le annunciator
conduce le discussion, usualmente in su favor, es multo
popular.  E le plus popular ha essite illes qui insenia le
doctrina del patriarchalismo, de moralitate recte, absolute e
punitive, de autoindependentia, e isto naturalmente duce al
idea que le governamento debe esser limitate, proque le
cititanos debe esser autoindependente e non vitiate per lor
governamento.  Le obreros in construction, le fermeros, le
obreros in fabricas, le plumberos, le electricos, mechanicos
ama iste programmas.  Illes senti como si illes es responsabile
pro lor proprie vitas (gratias al uniones del 1940s). Illes
senti alquanto ric, e ha aspirationes a plus ricchessa. Illes
non senti alienate in lor labor.  E illes paradoxicamente ha
cambiate lor fidelitate al Republicanos, isto facilitate per
le dextere christian, que representa le ecclesias de multe de
iste obreros. Illes favor un homine forte (al minus un homine
in le Casa Blanc qui projice un tal imagine--le patre forte).
Assi, illes es le unes qui es multo favorabile pro le guerra
contra Irak. Illes es preste a acciper le explicationes de
Pres. Bush pro isto.

Bastante pro ora.

Salute amicos!


Stan Mulaik